Viêm Da Cơ Địa: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Phân Loại Bệnh

Viêm da cơ địa là bệnh lý phổ biến với triệu chứng điển hình là khô, ngứa da. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, khó điều trị và dễ tái phát. Hiểu về viêm da cơ địa là cách tốt nhất giúp bạn dự phòng và điều trị bệnh hiệu quả.

Viêm da cơ địa là gì?

Bệnh viêm da cơ địa (chàm thể tạng, eczema) là tình trạng viêm da gây ngứa, khô da, phát ban, đóng vảy, phồng rộp và nhiễm trùng da. Bệnh có thể ảnh hưởng đến bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể, phổ biến nhất tại các vị trí: Mặt sau hoặc mặt trước của đầu gối, bên ngoài hoặc bên trong khuỷu tay, quanh cổ, bàn tay, mặt, má, da đầu, bàn chân, mắt cá chân, tai, môi,…

Có 7 loại bệnh viêm da cơ địa khác nhau:

• Viêm da dị ứng
• Viêm da tiếp xúc
• Tổ đỉa
• Viêm da thần kinh
• Viêm da thể đồng tiền
• Viêm da tiết bã
• Viêm da ứ đọng

Tại Việt Nam, có khoảng 5% dân số mắc viêm da cơ địa. Bệnh thường khởi phát trước 5 tuổi và có thể tiếp tục kéo dài đến tuổi thiếu niên, trưởng thành. Đối với một số người, bệnh bùng phát rồi biến mất trong một thời gian, thậm chí trong vài năm. Sau đó, bệnh tái phát lại.

Bệnh viêm da cơ địa có liên quan chặt chẽ tới di truyền, theo thống kê của Bộ Y tế, 60% người bị viêm da cơ địa khi sinh con thì con cũng bị bệnh này. Nếu cả bố mẹ đều mắc viêm da cơ địa thì tỷ lệ con bị viêm da cơ địa lên tới 80%.

Triệu chứng bệnh viêm da cơ địa

Triệu chứng bệnh khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi và giai đoạn, cụ thể:

Ở trẻ sơ sinh và nhũ nhi (0 – 2 tuổi)

• Có ban đỏ, tróc vảy ở 2 bên má, trán, quanh miệng, thân mình, cổ, bẹn và các kẽ da (nếp gấp da).
• Ở vùng ban đỏ xuất hiện nhiều mụn nước nhỏ.
• Khi các mụn nước nhỏ vỡ ra, chảy dịch gây viêm trợt. 
• Vết loét đóng vảy, khô, có khả năng bị nhiễm khuẩn thứ phát. 
• Có thể đi kèm triệu chứng tiêu chảy, viêm tai giữa.
• Ngứa da khiến trẻ mất ngủ, quấy khóc.

Ở trẻ em (2 – 12 tuổi)

• Ngứa ngáy, da khô ráp, nứt nẻ,…
• Tổn thương do viêm da cơ địa thường xuất hiện ở sau và trên đầu gối, khuỷu tay. Sau lan ra những nếp gấp.
• Xuất hiện mảng lichen hóa dạng đĩa.

Trẻ em bị viêm da cơ địa thường đi kèm với tình trạng đục thủy tinh thể, viêm kết mạc dị ứng.

Ở người trưởng thành, thanh thiếu niên (trên 12 tuổi)

Ở người trưởng thành, triệu chứng viêm da cơ địa không nghiêm trọng như ở trẻ em vì người lớn có sức đề kháng tốt hơn, nhiều kháng thể. Bệnh có thể biểu hiện kèm triệu chứng của bệnh hen suyễn, viêm mũi dị ứng, dự ứng thực phẩm.

Các triệu chứng viêm da cơ địa ở người trưởng thành có sự khác biệt rõ rệt so với trẻ em. Cụ thể:

Giai đoạn cấp tính

• Xuất hiện nhiều ban đỏ, trên bề mặt da có nhiều mụn nước nhỏ, nông.
• Mụn nước khi vỡ chảy dịch gây phù nề, đóng vảy tiết. 
• Ngứa da, nóng rát sưng đau.
• Có thể bị loét da, bội nhiễm, mụn mủ, sưng nóng,…

Giai đoạn mãn tính

• Da thâm sạm, dày sừng, nứt nẻ.
• Ngứa da từ âm ỉ đến dữ dội.

Lưu ý: Bệnh viêm da cơ địa có thể bị nhầm lẫn với các bệnh ngoài da khác, như bệnh vẩy nến. Cách tốt nhất để biết bạn có bị bệnh viêm da cơ địa hay không là thăm khám chuyên khoa da liễu tại các cơ sở y tế uy tín.

Hình ảnh viêm da cơ địa

Thông thường, tình trạng viêm da cơ địa bội nhiễm mắc phải khi người bệnh bị viêm da cấp tính

Bệnh có thể gây ra những biến chứng, ảnh hưởng đến sức khỏe và thẩm mỹ của người bệnh

Trẻ em dưới 2 tuổi cũng có nguy cơ mắc bệnh

Viêm da cơ địa ở đầu là tình trạng người bệnh bị viêm da cơ địa nhưng khởi phát ở vùng da đầu

Viêm da thể đồng tiền

Làn da bị đỏ vừa thường ngứa rát

Nguyên nhân gây viêm da cơ địa

Cho đến nay, nguyên nhân gây bệnh viêm da cơ địa vẫn chưa được xác định rõ ràng. Nhiều nghiên cứu cho rằng nguyên nhân gây bệnh là tổ hợp của nhiều yếu tố như: Cơ chế miễn dịch, sự tổn thương hàng rào bảo vệ da, nhiễm trùng da, cơ địa từng người,…

Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

• Hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức, phản ứng thái quá với các chất kích thích.
• Yếu tố di truyền.
• Tiếp xúc với không khí khô, nhiệt độ cực cao hoặc lạnh trong thời gian dài.
• Tiếp xúc với một số tác nhân gây bệnh, như: Xà phòng, dầu gội, sữa tắm, chất tẩy rửa, vải thô, phấn hoa,…
• Dị ứng thực phẩm: Sữa, đậu phộng, hải sản,…
• Môi trường sống: Ô nhiễm, nhiều bụi mịn,…
• Rối loạn nội tiết
• Căng thẳng thần kinh

Đối tượng dễ mắc viêm da cơ địa

• Người có người thân trong gia đình mắc bệnh viêm da dị ứng, viêm mũi dị ứng, hen suyễn,…
• Người đã từng bị bệnh viêm da cơ địa, dị ứng, sốt cỏ khô hoặc hen suyễn.
• Người có công việc thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, chất tẩy rửa, xi măng,…

Biến chứng bệnh viêm da cơ địa

Viêm da cơ địa nếu không được điều trị đúng cách kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm:

• Hen suyễn và sốt cỏ khô: Nhiều người bị viêm da cơ địa sẽ phát triển bệnh hen suyễn và sốt cỏ khô. Hai bệnh này cũng có thể là nguyên nhân gây viêm da cơ địa.
• Dị ứng thực phẩm: Triệu chứng điển hình là phát ban (mề đay).
• Ngứa da mãn tính, bong vảy: Hành động gãi vì ngứa da lâu ngày có thể kích hoạt các sợi thần kinh trên da, gây bệnh ngứa da mãn tính, khiến da dày và sần sùi.
• Da không đều màu: Sau khi vết phát ban lành có thể xảy ra hiện tượng tăng sắc tố hoặc giảm sắc tố sau viêm. Có thể phải mất vài tháng để sự khác biệt màu sắc da mờ dần.
• Nhiễm trùng da: Gãi nhiều làm rách da có thể gây vết loét, vết nứt hở, tăng nguy cơ nhiễm trùng từ vi khuẩn và virus.
• Viêm da tay kích thích, viêm da tiếp xúc dị ứng: Ảnh hưởng đến những người thường phải tiếp xúc với nước, xà phòng, chất tẩy rửa, chất khử trùng mạnh.
• Mất ngủ: Triệu chứng ngứa da có thể cản trở giấc ngủ.
• Sức khỏe tâm lý: Viêm da cơ địa có thể gây lo lắng, tự ti, trầm cảm.

Phương pháp chẩn đoán viêm da cơ địa

Thông thường bệnh viêm da cơ địa được chẩn đoán dựa trên triệu chứng lâm sàng và tiền sử gia đình. Bao gồm:

• Khu vực bị viêm có cảm giác ngứa.
• Bệnh viêm da mãn tính, tái phát nhiều lần.
• Dựa trên hình thái và vị trí tổn thương: Ở trẻ em, tổn thương do viêm da cơ địa khu trú ở mặt, vùng duỗi. Ở trẻ lớn, trẻ vị thành niên và người lớn, da dày sừng, lichen ở vùng nếp gấp.
• Tiền sử bản thân hoặc gia đình đã từng mắc viêm da cơ địa dị ứng, hen, viêm mũi dị ứng.
• Một số triệu chứng lâm sàng khác: Khô da, viêm kết mạc mắt và kích thích mắt tái phát nhiều lần, viêm môi, màu sắc trên mặt đỏ hoặc tái, bị dị ứng thực phẩm, tổn thương ở lòng hoặc mu bàn tay, IgE tăng, phản ứng da tức thì týp 1 dương tính, có vảy trắng.

Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số xét nghiệm:

• Xét nghiệm dị ứng
• Xét nghiệm máu để loại bỏ một số nguyên nhân gây phát ban không liên quan đến viêm da.
• Sinh thiết da để phân biệt loại bệnh viêm da này với loại khác.

Biện pháp điều trị viêm da cơ địa

Viêm da cơ địa là bệnh lý mãn tính, không thể điều trị dứt điểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được. Các biện pháp điều trị viêm da cơ địa hiện nay tập trung:

• Điều trị các đợt bùng phát triệu chứng, biến chứng.
• Kiểm soát triệu chứng bệnh, đưa da về trạng thái bình thường.
• Ngăn bệnh tái phát.

Mỗi giai đoạn viêm da cơ địa có cách điều trị khác nhau. Cụ thể:

Giai đoạn chữa bệnh

• Dùng kem chống ngứa: Giúp giảm cảm giác ngứa, tránh gãi nhiều gây tổn thương da. Thường bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân dùng kem bôi chống ngứa. Nếu vẫn cảm thấy ngứa nhiều bác sĩ sẽ kê thêm thuốc kháng histamin chống dị ứng.
• Dùng kem dưỡng ẩm: Sử dụng kem dưỡng ẩm 2 – 3 lần/ngày để làm mềm da, bảo vệ da, tránh nứt nẻ gây nhiễm trùng.
• Bôi kem kháng viêm: Nếu da bị viêm, sưng đỏ, ngứa thì cần dùng kem kháng viêm. Khi da đã bớt sưng đỏ, ngứa nên chuyển qua dùng kem dưỡng ẩm. Lạm dụng thuốc kháng viêm có thể khiến da đổi màu, mỏng da mọc lông, nguy cơ nhiễm trùng cao hơn. Cần sử dụng kem kháng viêm theo chỉ định của bác sĩ.
• Điều trị kháng sinh: Dùng trong thời gian ngắn nếu da bị nhiễm trùng. Trường hợp vết thương hở hay chảy dịch, cần đắp gạc, vê sinh và thay băng mỗi ngày để tránh bội nhiễm. 
• Có thể chườm lạnh để giảm ngứa da, viêm da.
• Hạn chế căng thẳng, nghỉ ngơi điều độ, tập thể dục thường xuyên.
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, đủ dinh dưỡng, nâng cao hệ miễn dịch tự nhiên.

Giai đoạn phòng bệnh

• Duy trì dùng kem dưỡng ẩm hàng ngày.
• Tránh tác nhân gây bệnh, sử dụng hóa mỹ phẩm cho da nhạy cảm.
• Thực hiện chế độ dinh dưỡng, vận động lành mạnh.

Khi điều trị viêm da cơ địa, người bệnh cần tránh các yếu tố kích thích bệnh khởi phát như sau:

• Tránh các loại thức ăn dễ gây dị ứng, giữ vệ sinh sạch sẽ, thường xuyên giặt chăn, nệm, thảm, rèm cửa, tránh môi trường nhiều bụi, ô nhiễm. 
• Không tắm quá 15 phút một lần, ưu tiên tắm bằng nước ấm hơn. 
• Lựa chọn xà phòng, nước hoa, sữa tắm, dầu gội, sữa rửa mặt,… dịu nhẹ, không gây kích ứng và nên dùng cố định 1 loại. Nếu muốn dùng loại mới thì hãy thử trên vùng da nhỏ trước xem có kích ứng không.
• Hạn chế gãi, cắt móng tay để tránh gây tổn thương da. Nên đeo bao tay, bao chân cho trẻ nhỏ.
• Mặc quần áo làm từ vải mềm, thoáng mát.
• Uống đủ nước mỗi ngày.

Phương pháp phòng ngừa viêm da cơ địa

Hiện chưa có vacxin phòng ngừa viêm da cơ địa. Để phòng ngừa bệnh khởi phát, bạn nên lưu ý một số điều:

• Giữ ẩm da bằng kem dưỡng, thuốc mỡ, bơ hạt mỡ ít nhất 2 lần/ngày. Nên chọn sản phẩm an toàn, không mùi.
• Lau khô cơ thể sau khi tắm bằng khăn mềm. Thoa kem dưỡng ẩm khi da vẫn còn ẩm (trong vòng ba phút).
• Mặc quần áo rộng rãi làm từ cotton và các chất liệu tự nhiên khác. Giặt quần áo mới mua trước khi sử dụng.
• Xác định và tránh xa các chất kích thích có thể gây ra bệnh viêm da cơ địa, như: Vải len thô, phấn hoa, nước hoa,…
• Kiểm soát cảm xúc, tránh căng thẳng kéo dài.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm trong trường hợp độ ẩm thấp, da bạn bị khô.
• Uống đủ nước, ăn uống đủ chất, tập luyện đều đặn.

Viêm da cơ địa là một tình trạng rất phổ biến, có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, khiến bạn mất ngủ, mất tập trung và cảm thấy tự ti ở nơi công cộng. Hãy gặp bác sĩ da liễu ngay khi bạn nhận thấy các dấu hiệu của bệnh viêm da cơ địa để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

DÀNH CHO BẠN

VTV2 giới thiệu bài thuốc chữa vảy nến, viêm da cơ địa hiệu quả nhất hiện nay của Thuốc dân tộc

Bệnh nhân viêm da cơ địa 7 năm chia sẻ hành trình khỏi bệnh trên VTV2

Hành trình gian truân của ông bố đi tìm liệu pháp điều trị viêm da cơ địa cho con

Thanh bì Dưỡng can thang chữa viêm da cơ địa – Hiệu quả được giới chuyên gia và người bệnh chứng nhận

• Zalo
• Messenger
• 0983059582