Vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) là một trong những nguyên nhân chính gây ra các vấn đề về dạ dày như viêm loét dạ dày và viêm dạ dày mãn tính. Một trong những câu hỏi phổ biến mà nhiều người quan tâm là liệu vi khuẩn HP có lây không và cách điều trị nào là hiệu quả nhất. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, chúng ta cần phải tìm hiểu cả nguồn gốc và cách truyền nhiễm của vi khuẩn này, cùng những phương pháp điều trị đang được xem xét là tốt nhất hiện nay.
Vi khuẩn HP là gì? Cơ chế hoạt động
Vi khuẩn HP với tên khoa học là Helicobacter Pylori, đây là một loại chủng vi khuẩn được tìm thấy là nguyên nhân hàng đầu gây nên các bệnh lý về viêm loét dạ dày.
Vi khuẩn H pylori là gì? Chúng là các loại vi khuẩn có thể sống được trong môi trường acid khắc nghiệt trong dạ dày của người. Vi khuẩn HP dạ dày được tìm thấy là loại mang mã gen CagA, chúng hoạt động khiến cho dạ dày bị tổn thương, gây viêm loét dạ dày và viêm loét tá tràng.
Khuẩn HP có hình dạng chữ S, chiều dài khoảng 1,5 – 5 µm. Chúng được cấu tạo với 4 – 6 lông mảnh ở mỗi đầu giúp chuyển động tốt trong môi trường dịch nhầy của dạ dày. Vi khuẩn này thường cư trú nhiều nhất ở vùng hang vị, sau đó là thân vị, tá tràng.
Cơ chế hoạt động của khuẩn HP trong dạ dày ban đầu sẽ là tấn công vào bao tử người, gây tình trạng rối loạn tiêu hóa và viêm loét niêm mạc. Quá trình phá hủy niêm mạc dạ dày không gây ra cơn đau đớn cục bộ bởi chúng diễn ra trong nhiều năm liền. Đây cũng là nguyên nhân khiến cho chúng ta không phát hiện được bệnh sớm ở thời kỳ khởi phát.
Ngoài vi khuẩn HP mang gen CagA, những khuẩn HP khác có thể không gây nên tình trạng viêm loét dạ dày. Chúng đơn giản chỉ là những vi khuẩn cộng sinh trong cơ thể, hỗ trợ đường ruột làm việc tốt hơn. Thêm vào đó, vi khuẩn HP còn giúp tiêu diệt các nhân tố có hại cho đường tiêu hóa, giúp bảo vệ ruột và ngăn ngừa nhiễm trùng.
Vi khuẩn HP có lây không? Con đường lây nhiễm
Có rất nhiều câu hỏi đặt ra về vi khuẩn HP, trong đó vấn đề bạn đọc lo lắng nhất đó là vi khuẩn này có khả năng lây nhiễm không. Tại Việt Nam, người ta nghiên cứu thấy có tới 80% trường hợp bệnh dạ dày là do vi khuẩn HP gây nên. Nguyên nhân bởi loại vi khuẩn này hoàn toàn có thể lây lên bởi thói quen sinh hoạt cộng đồng.
Việc ăn uống không đảm bảo vệ sinh an toàn, không rửa tay trước khi ăn có thể khiến người bệnh bị bệnh viêm dạ dày HP. Ngoài ra, thói quen dùng chung đồ đạc sinh hoạt, sử dụng dụng cụ y tế khi đưa vào cơ thể chưa được vệ sinh hoàn toàn cũng là yếu tố gây bệnh.
Cụ thể, những yếu tố làm gia tăng sự lây lan của vi khuẩn HP như sau:
- Lây qua đường miệng – miệng: Vi khuẩn HP tồn tại ở khoang miệng và có trong nước bọt. Khi bạn tiếp xúc với giọt bắn của người bệnh, dùng chung đồ đạc cá nhân, hôn môi, mớm thức ăn cho trẻ, ho, dùng chung chén đũa,… sẽ khiến vi khuẩn lây lan.
- Lây qua đường dạ dày – miệng: Khi người bệnh bị đau dạ dày có xuất hiện tình trạng trào ngược thực quản, với các biểu hiện như ợ hơi, ợ chua, buồn nôn,… Những vi khuẩn HP trong dạ dày có cơ hội phát tán ra ngoài không khí, gây lây nhiễm sang mọi người xung quanh.
- Lây truyền qua đường dạ dày: Tình huống gặp phải nhiều nhất trong trường hợp này là khi bạn đi khám bệnh dạ dày tại các cơ sở điều trị. Việc vệ sinh ống nội soi dạ dày không kỹ có thể khiến cho vi khuẩn HP vẫn tồn tại trên bề mặt và lây sang người lành không mắc bệnh.
- Lây truyền qua thói quen vệ sinh: Vệ sinh trong quá trình ăn uống, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh rất quan trọng. Phân của người mắc bệnh có chứa nhiều ấu trùng khuẩn HP, khi đi vệ sinh xong người bệnh không rửa tay, vi khuẩn sẽ theo đó nhiễm vào các dụng cụ, vật trung gian, ruồi bọ,…
Qua đây, chúng ta có thể vi khuẩn HP là một dạng rất dễ lây nhiễm trong cộng đồng. Vì vậy bạn đọc không được chủ quan trong sinh hoạt mà luôn cần cẩn thận, phòng ngừa tối đa các nguy cơ lây nhiễm bệnh lý này.
Triệu chứng vi khuẩn HP
Phát hiện vi khuẩn HP bằng cách nào? Những dấu hiệu cho thấy bạn bị nhiễm vi khuẩn HP gây viêm loét dạ dày tá tràng như sau:
- Cảm thấy đau rát vùng dạ dày, tá tràng.
- Thường xuyên cảm thấy buồn nôn hoặc nôn.
- Ợ hơi, ợ chua thường xuyên.
- Đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu.
- Trào ngược dạ dày thực quản.
- Rối loạn tiêu hóa.
- Giảm cân nghiêm trọng, cơ thể suy nhược.
- Phân bị thay đổi bất thường, có thể lẫn máu hoặc có màu đen.
Có thể thấy rằng, bị nhiễm vi khuẩn HP triệu chứng không khác so với biểu hiện của bệnh viêm loét dạ dày – tá tràng khiến người bệnh dễ nhầm lẫn. Do đó để phát hiện một cách chính xác nhất, bạn nên đến thăm khám tại các cơ sở y tế để được định hướng phác đồ điều trị hợp lý nhất.
Đối tượng dễ nhiễm bệnh HP trong dạ dày?
Dựa trên những nguyên nhân lây nhiễm của bệnh, chúng ta có thể thấy rằng bất kỳ đối tượng nào cũng có nguy cơ nhiễm phải bệnh lý này. Tuy nhiên tỷ lệ mắc bệnh cao hay thấp còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi tác, thói quen sống và môi trường sinh hoạt.
Đối tượng trẻ nhỏ thường có nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn HP trong dạ dày cao nhất. Nguyên nhân bởi trẻ em chưa ý thức được trong việc giữ gìn vệ sinh, sức đề kháng còn yếu kém. Ngoài ra, bố mẹ thường có thói quen hôn môi trẻ cũng khiến bé tăng nguy cơ lây nhiễm cao hơn thông thường.
Ở Việt Nam hiện nay, khảo sát chỉ ra rằng có đến 70% người lớn bị nhiễm loại vi khuẩn này, tuy nhiên không phải ai cũng mắc bệnh viêm dạ dày HP. Do đó để kiểm soát bệnh một cách tốt nhất, bạn nên thực hiện thăm khám định kỳ để phát hiện và điều trị sớm.
Phương pháp xét nghiệm chẩn đoán bệnh
Để biết chính xác mình có đang bị nhiễm vi khuẩn HP hay không, bạn đọc nên thăm khám sớm tại các cơ sở y tế uy tín. Bác sĩ chuyên khoa có thể chỉ định cho bạn làm một số loại xét nghiệm để nhận định vi khuẩn HP trong dạ dày.
Những phương pháp xét nghiệm phổ biến thường được áp dụng như:
- Xét nghiệm hơi thở: Thực hiện xét nghiệm để tìm ra khuẩn HP bằng phương pháp Test hơi thở Ure là một bước thực hiện đơn giản, người bệnh chỉ cần thở vào dụng cụ được bác sĩ cung cấp. Hơi thở này được đưa vào máy để phân tích, xét nghiệm, từ đó đưa ra những phản ánh chính xác qua kết quả. Nếu kết quả dương tính thì bệnh nhân đã nhiễm vi khuẩn HP, kết quả xét nghiệm âm tính cho thấy bạn không bị nhiễm bệnh.
- Xét nghiệm biểu đồ máu: Trong trường hợp cơ thể bị nhiễm khuẩn HP, những kháng thể HP sẽ tự sản sinh và lưu thông trong máu. Vì vậy việc xét nghiệm máu có thể giúp bác sĩ nhận định việc có hay không vi khuẩn HP trong cơ thể của người bệnh.
- Xét nghiệm phân: Xét nghiệm phân cũng là một phương pháp giúp phán đoán chính xác xem bệnh nhân có đang nhiễm khuẩn HP hay không. Thông qua phản ứng miễn dịch test thử nhanh thấy xuất hiện kháng nguyên HP Antigen thì có thể nhận định ngay người bệnh đang mắc vi khuẩn HP. Phương pháp này có ưu điểm về giá thành, độ chính xác cao nhưng thường khó khăn trong việc lấy mẫu bệnh phẩm cho cả người bệnh và bác sĩ.
Ngoài ra, để biết chính xác mức độ tổn thương ở dạ dày, bác sĩ có thể tiến hành nội soi dạ dày và sinh thiết tế bào niêm mạc. Từ đó bác sĩ sẽ đánh giá được khả năng tác động của khuẩn HP, từ đó đề ra cách tiêu diệt vi khuẩn HP trong dạ dày một cách tốt nhất.
Cách điều trị nhiễm khuẩn hiệu quả nhất
Cách tiêu diệt vi khuẩn HP trong dạ dày như thế nào tốt nhất? Hiện nay có rất nhiều phương pháp điều trị vi khuẩn HP mà người bệnh có thể lựa chọn để áp dụng. Điều trị vi khuẩn HP trong bao lâu còn phụ thuộc vào thể trạng sức khỏe, mức độ hiện tại của bệnh cũng như khả năng đáp ứng thuốc điều trị của mỗi cá nhân.
Một số phương án điều trị nhiễm khuẩn HP dạ dày hiệu quả có thể kể đến đó là sử dụng thuốc Tây y, áp dụng các bài thuốc Đông y hoặc điều trị bệnh tại nhà bằng mẹo chữa. Với từng phương pháp điều trị điều có ưu – nhược điểm riêng, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi lựa chọn thực hiện.
1. Uống thuốc Tây y tiêu diệt vi khuẩn HP
Điều trị nhiễm khuẩn HP bằng thuốc Tây y là một phương pháp điều trị rất phổ biến và được sử dụng trong hầu hết các trường hợp. Đây là một phương án điều trị khoa học, cho tác dụng nhanh chóng và kiểm soát tốt các triệu chứng bệnh.
Nhóm thuốc kháng sinh phù hợp nhất giúp tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn HP trong dạ dày như: Amoxicillin, Tetracycline, Clarithromycin, Metronidazol, Tinidazol,… Ngoài ra, một số nhóm thuốc giúp hỗ trợ cải thiện triệu chứng viêm loét dạ dày cũng được chỉ định dùng kết hợp đó là:
- Thuốc ức chế bơm Proton: Omeprazole, Esomeprazole,…
- Nhóm thuốc kháng thụ thể H2: Bao gồm Cimetidin, Nizatidine, Famotidine,…
- Nhóm thuốc ức chế acid dịch vị: CaCO3, NaHCO3,…
- Thuốc tráng men, bảo vệ niêm mạc dạ dày: Prostaglandin, Sucralfate,…
Nhóm thuốc Tây y cho hiệu quả chữa trị nhanh nhưng không được khuyến khích sử dụng nhiều bởi chúng có thể gây nên tác dụng phụ đối với sức khỏe. Người bệnh chỉ nên sử dụng thuốc ở giai đoạn đầu giúp ức chế nhanh bệnh lý, không nên dùng thuốc trong trường hợp điều trị bệnh dài ngày.
Trong quá trình sử dụng thuốc, người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn và liều dùng từ phía bác sĩ chuyên khoa. Việc sử dụng sai liều lượng, không đúng thuốc hoàn toàn có thể gây hậu quả xấu đối với sức khỏe, gây mệt mỏi, suy nhược cơ thể. Ngoài ra, vi khuẩn HP có thể xuất hiện hiện tượng kháng thuốc, gây khó khăn cho lần điều trị sau.
2. Sử dụng các bài thuốc Đông y điều trị
Đông y trị vi khuẩn HP là một phương pháp đã có từ lâu đời, cho đến nay vẫn chứng minh được công dụng trong điều trị bệnh lý dài ngày ưu điểm vượt trội hơn hẳn so với Tây y. Bài thuốc Đông y sử dụng các dược liệu tự nhiên kết hợp, gia giảm theo sự nghiên cứu của cha ông truyền lại giúp đem đến hiệu quả trong chữa trị chứng viêm dạ dày do vi khuẩn HP.
Thuốc Đông y tập trung điều trị từ nguồn gốc của bệnh là các vi khuẩn HP trú ngụ trong dạ dày, tiêu diệt tận gốc và đào thảo chúng ra ngoài cơ thể. Đồng thời thuốc cũng giúp ngăn chặn các vấn đề về dạ dày, làm lành những vết loét niêm mạc và dần khôi phục hoạt động vốn có của cơ quan tiêu hóa.
Một số loại dược liệu tự nhiên có công dụng rất tốt trong điều trị vi khuẩn HP, cải thiện chức năng tiêu hóa và tái tạo niêm mạc được sử dụng nhiều như: Mật ong, ô tặc cốt, bạch thược, cam thảo, phục linh, bạch truật, ý dĩ, trần bì, tam thất,…
Vì dược tính kháng sinh của thuốc Đông y 100% đến từ tự nhiên khác với dược tính sinh học có trong thuốc Tây y nên người bệnh hoàn toàn yên tâm về độ an toàn, lành tính của thuốc. Tuy nhiên, thời gian điều trị cần dài hơn để thuốc phát huy tối đa công dụng, vì thế người bệnh cần hết sức kiên trì trong thời gian chữa để bệnh mau khỏi.
Cách tốt nhất để sử dụng các bài thuốc Đông y một cách hiệu quả, người bệnh nên đến các trung tâm Y học cổ truyền uy tín để thăm khám. Lương y sẽ bắt mạch để chẩn bệnh cho bạn, sau đó kê đơn, bốc thuốc sao cho phù hợp với cơ địa cá nhân giúp chữa trị đúng bệnh – đúng thuốc.
3. Mẹo chữa viêm từ dân gian
Từ xưa khi y học hiện đại còn chưa phát triển, những bài thuốc dân gian luôn chứng minh được công dụng tốt trong cải thiện nhiều bệnh lý, trong đó có viêm loét dạ dày – tá tràng. Hiện nay, một số bài thuốc tốt vẫn được người bệnh truyền tai nhau áp dụng bởi chúng đơn giản, dễ thực hiện và công hiệu tốt.
Chữa vi khuẩn HP bằng lá chè dây
Chè dây là một trong những loại thảo dược chữa vi khuẩn HP được rất nhiều người biết đến từ lâu. Y học hiện đại cũng đã có một số nghiên cứu về loại cây này và khẳng định hiệu quả của chúng trong điều trị bệnh lý đường ruột, trong đó có khả năng tiêu diệt vi khuẩn HP.
Trong thành phần lá chè dây có chứa hoạt chất Flavonoid, chúng giúp giảm đau và tái tạo vết thương tốt. Loại chè dùng để làm thuốc thường là lá cây còn non, được đem rửa sạch, sấy khô hoặc đem sao vàng – hạ thổ.
Cách thực hiện bài thuốc từ lá chè dây khô như sau:
- Sử dụng khoảng 10g lá chè dây khô, đem rửa sạch rồi đổ một ít nước đun sôi để tráng chè.
- Đổ hết phần nước tráng đi, sau đó chế thêm khoảng 150ml nước sôi vào hãm.
- Chờ khoảng 10 sau khi nước chè đã ngấm, dùng để uống dần trong ngày.
Chè dây có thể sử dụng để uống nóng hoặc uống lạnh đều được, khi sử dụng bạn có thể cảm nhận được mùi thơm nhẹ tự nhiên kết hợp với vị ngọt của chè. Bạn có thể sử dụng nước lá chè dây để uống hàng ngày mà không cần phải lo lắng về tác dụng phụ của thuốc có thể xảy ra.
Lá khôi tía điều trị bệnh
Lá khôi tía hay còn được gọi với cái tên dân gian là cây độc lực, lá khôi nhung,… Loại lá này có thể chữa chứng đau bụng, đau dạ dày, viêm loét dạ dày hiệu quả. Trong lá khôi tía có tính kiềm, sẽ giúp trung hòa và làm giảm lượng acid dịch vị dạ dày, từ đó tạo điều kiện bất lợi cho vi khuẩn HP.
Tây y cũng nghiên cứu rằng, lá khôi tía có chứa tanin, glycosid. Đây đều là những loại chất giúp làm se bề mặt vết thương nhanh chóng, hỗ trợ điều trị nhanh viêm loét dạ dày. Lá còn chứa thành phần kháng viêm, giảm đau, cải thiện ợ chua hay nóng rát vùng thượng vị.
Bạn đọc có thể sử dụng bài thuốc từ lá cây khôi tía như sau:
- Lấy khoảng 20g nước lá khôi tía, đem rửa sạch rồi bỏ vào ấm (có thể sử dụng lá khôi tía tươi hoặc khô đều được.
- Đổ thêm khoảng 300ml nước để đun trong khoảng 15 phút, sau đó đợi cho nguội bớt rồi gạn ra bát uống.
- Sử dụng nước lá khôi tía hàng ngày sẽ giúp bạn tiêu diệt vi khuẩn HP, giảm viêm đau dạ dày một cách hiệu quả.
Dùng lá cây dạ cẩm
Thêm một loại cây đến từ tự nhiên công dụng rất tốt trong điều trị bệnh dạ dày được nhiều người biết đến đó là cây dạ cẩm. Dân gian gọi Dạ cẩm với cái tên như cây đất lượn, cây loét mồm. Với vị đắng đặc trưng, cây dạ cẩm có công dụng chính là giải độc cơ thể, giải nhiệt, kháng viêm, giảm đau, lợi tiểu.
Bên cạnh đó, loại cây này cũng có khả năng làm giảm lượng acid trong dạ dày, hỗ trợ tiêu diệt vi khuẩn HP, cải thiện nhanh các vết loét dạ dày – tá tràng.
Dạ cẩm sử dụng trong điều trị vi khuẩn HP có thể dùng cả cây, nhưng dược tính tốt nhất thường nằm ở phần lá và rễ non nhiều hơn cả. Người bệnh thu hoạch cây dạ cẩm về chặt khúc rồi đem sấy hoặc phơi khô.
Sau đó cất đi bảo quản để dùng điều chế thành các bài thuốc khác nhau như:
- Cách 1: Sử dụng khoảng 40g cây dạ cẩm rửa sạch, sắc với 500ml nước. Đun cạn đến khi còn khoảng ⅔ ấm thì tắt bếp, chia làm 2 phần nước uống trong ngày. Bạn nên sử dụng thuốc trước khi ăn và dùng liên tục trong khoảng 10 ngày để thấy kết quả điều trị tốt.
- Cách 2: Bạn dùng khoảng 300g cây dạ cẩm, 900g đường phèn. Đem lên chảo đun hỗn hợp cho đến khi quyện thành cao hoặc siro. Đổ vào lọ thủy tinh bảo quản rồi dùng để pha uống hàng ngày. Người bệnh kiên trì sử dụng trong 30 ngày sẽ thấy bài thuốc phát huy công dụng đáng kể.
Đây là một số loại cây thuốc có tác dụng tốt trong hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày do nhiễm khuẩn HP. Tuy nhiên người bệnh cần lưu ý rằng, bài thuốc dân gian không có tác dụng nhiều đối với trường hợp bệnh nặng, bạn cần thăm khám chuyên khoa sớm để được định hướng điều trị dứt điểm.
4. Bị nhiễm vi khuẩn HP nên ăn gì, kiêng gì?
Một trong những biện pháp giúp hỗ trợ điều trị nhiễm khuẩn HP một cách tốt nhất đó là các phương pháp chăm sóc sức khỏe tại nhà kết hợp với lối sống lành mạnh. Người bệnh cần luôn giữ tinh thần thoải mái, không lo âu, thường xuyên tập luyện thể thao để tăng cường sức khỏe.
Bên cạnh đó, chế độ dinh dưỡng trong thời gian điều trị cũng ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe người bệnh và quá trình hồi phục. Người bệnh cần lưu ý bổ sung các loại thực phẩm có lợi cho cơ thể như sau:
- Các loại trà: Trà xanh hay trà đen đều giúp phòng ngừa vi khuẩn HP, làm lành các vết thương.
- Ngũ cốc nguyên hạt.
- Trái cây, các loại quả chín, rau lá có màu xanh đậm.
- Mật ong, gừng, nghệ, tỏi đều giúp ức chế hoạt động của vi khuẩn.
Biện pháp phòng tránh nhiễm khuẩn HP cho sức khỏe
Vi khuẩn HP mang gen CagA khi xâm nhập vào cơ thể có thể gây bệnh lý dạ dày như viêm loét, thậm chí là ung thư dạ dày. Bệnh có nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng cao, do đó chúng ta cần hết sức cẩn thận trong sinh hoạt để tránh bị nhiễm bệnh và ngăn ngừa vi khuẩn lây lan ra bên ngoài.
Những biện pháp giúp phòng tránh tối đa việc lây nhiễm vi khuẩn HP đó là:
- Tránh xa những loại đồ ăn bày bán trên vỉa hè vì chúng không đảm bảo vệ sinh, chứa nhiều vi khuẩn có khả năng lây nhiễm bệnh.
- Hạn chế việc sử dụng thuốc lá, bia rượu, đồ uống có ga, đồ ăn cay nóng vì chúng không tốt cho sức khỏe dạ dày, làm các vết loét ở niêm mạc trở nên nghiêm trọng hơn.
- Tránh việc sử dụng chung bát đĩa, đồ dùng cá nhân như khăn mặt, bàn chải để tránh nguy cơ lây nhiễm từ người này sang người khác.
- Rửa tay thật sạch sẽ trước khi ăn, khi chế biến thức ăn và sau khi đi vệ sinh để ngăn vi khuẩn bám vào tay lây lan sang các bề mặt khác.
- Xử lý các chất thải gọn gàng, sạch sẽ, nên xây dựng hệ thống công trình phụ sạch để đảm bảo vệ sinh môi trường.
- Thăm khám sức khỏe định kỳ để có thể phát hiện bệnh sớm và kịp thời điều trị.
Trên đây là những thông tin chi tiết về vi khuẩn HP, nguyên nhân gây bệnh và hướng điều trị hiệu quả. Hi vọng qua bài viết này, bạn đọc đã có thêm kiến thức để điều trị bệnh lý dạ dày do nhiễm khuẩn HP gây ra cũng như biết cách phòng ngừa hiệu quả. Chúc bạn sớm khỏi bệnh!
