Đau nhức xương sống lưng: Nguyên nhân và cách khắc phục

Đau nhức xương sống lưng thường xuất phát từ những tổn thương tại vùng đốt cột sống L1 – L2, nơi phải chịu sức nặng và áp lực lớn từ hoạt động hàng ngày và trọng lượng cơ thể. Đây là một vấn đề phổ biến mà nhiều người quan tâm và lo lắng về nguyên nhân cụ thể gây ra cơn đau lưng.

Đau nhức xương sống lưng là bệnh gì?

Đau nhức xương sống lưng có thể xuất hiện dưới dạng cơn đau ngắn hạn hoặc kéo dài, và đi kèm với những đặc điểm riêng biệt. Thường thì cơn đau sẽ gia tăng khi người bệnh thực hiện các công việc nặng, ngồi xuống hoặc cúi người.

Thoái hóa cột sống

Thoái hóa cột sống là một trong những bệnh lý phổ biến xuất hiện khi tuổi già, do quá trình lão hóa tự nhiên của cột sống. Tuy nhiên, nó cũng có thể ảnh hưởng đến người trẻ tuổi do những thói quen xấu như tư thế học tập và làm việc sai lạc, thiếu vận động.

Các triệu chứng của bệnh này thường bao gồm đau buốt ở vùng sống lưng, cảm giác cứng cổ, hạn chế vận động và tác động tiêu cực đến dây thần kinh ngoại biên, dẫn đến tê bì, đau nhức và khó chịu ở chân và tay.

Loãng xương

Loãng xương là tình trạng giảm mật độ xương, làm giảm chất lượng và độ bền của hệ thống xương. Khi xương yếu hơn, khả năng chịu lực giảm, dẫn đến dễ đau nhức và gãy vỡ. Xương cột sống thường là điểm dễ bị tác động đầu tiên khi xảy ra loãng xương, và trọng lượng cơ thể có thể gây lún, xẹp hoặc thậm chí gãy cột sống.

Loãng xương cũng là một trong những nguyên nhân góp phần vào cơn đau sống lưng. Để phòng ngừa và điều trị hiệu quả, chế độ dinh dưỡng phù hợp là điều cần thiết.

Thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm là tình trạng mà đĩa đệm giữa các đốt sống bị rách hoặc nứt, dẫn đến nhân nhầy thoát ra và gây chèn ép lên rễ thần kinh cũng như các phần khác của cột sống. Hậu quả là cơn đau sống lưng khó chịu và giảm vận động cột sống, tác động xấu đến sức khỏe và khả năng lao động của người bệnh.

Đau cơ cột sống

Bên cạnh nguyên nhân từ xương khớp, cơn đau buốt sống lưng có thể xuất phát từ tổn thương vùng cơ lưng, bao gồm các cơ tam giác chạy dọc theo sống lưng, cơ ức đòn chạy dưới cổ và cơ thang ở vùng lưng trên. Thường, nguyên nhân chính là do chấn động mạnh hoặc vận động quá mức, gây tổn thương và đau nhức cơ.

Gai cột sống

Để giảm đau nhức xương sống lưng do gai cột sống, việc đi khám và điều trị sớm là rất quan trọng. Gai cột sống là hiện tượng phát triển không bình thường của các mỏm xương trên thân đốt sống. Theo thời gian, mỏm xương này sẽ dài ra và gây chèn ép tủy sống, teo cơ, và gây đau buốt, làm mất đi đường cong tự nhiên của cột sống thắt lưng.

Nếu cơn đau lưng kéo dài và không giảm dù nghỉ ngơi và vận động hợp lý, người bệnh nên đi khám ngay để xác định nguyên nhân bệnh lý. Chỉ khi xác định nguyên nhân, điều trị đúng hướng mới có thể đem lại hiệu quả lâu dài trong việc giảm đau buốt sống lưng.

Nguyên nhân gây đau nhức xương sống lưng

Đau cột sống có nhiều nguyên nhân chính, trong đó bao gồm:

Bệnh lý cột sống: Các bệnh như viêm đĩa đệm, u cột sống, viêm cột sống dính khớp, thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm, gù vẹo cột sống, xoắn vặn vùng giãn đốt sống, hẹp ống sống, lao cột sống,…
Bệnh lý cơ xương khớp: Như viêm khớp, viêm tủy xương, gãy xương, loãng xương, đứt gân, rách cơ, đau nhức xương khớp…
Vấn đề về mạch máu: Bao gồm phình động mạch chủ bụng và máu tụ ngoài màng cứng.
Bệnh lý trong ổ bụng và các cơ quan nội tạng.
Thay đổi nội tiết và cân nặng: Phụ nữ mang thai và người béo phì thường gánh chịu áp lực lớn lên cột sống. Phụ nữ cũng có thể gặp đau lưng trong thời kỳ kinh nguyệt và sau khi mãn kinh.
Tác động từ bên ngoài: Như mang vác đồ nặng, vận động quá sức, ngồi hoặc đứng lâu, ngồi sai tư thế, vận động không đúng cách,…

Những triệu chứng phổ biến khi bị đau nhức xương sống lưng

Đau thắt lưng có thể xuất hiện ở hai dạng khác nhau: cấp tính và kéo dài (mãn tính). Vị trí đau thường nằm ở phần dưới lưng, giữa hai gai mào chậu. Nó có thể tập trung ở chính giữa cột sống thắt lưng hoặc hai bên cột sống. Mức độ đau phụ thuộc vào tình trạng bệnh và có thể lan tỏa sang các vùng khác nhau.

Người bệnh cảm nhận cơn đau nhức, ê ẩm khó chịu dọc theo sống lưng và thắt lưng. Bệnh nhân thường mệt mỏi, chán ăn, thiếu ngủ và khó thực hiện các hoạt động hàng ngày. Cơn đau cấp tính có thể lan rộng tới vai, thần kinh tọa, hông, đùi, gây khó khăn trong việc di chuyển.

Người bệnh cảm thấy đau tăng lên khi thực hiện các hoạt động mạnh, cúi người,… Các cử động của cổ cũng bị hạn chế, và khi chụp X-quang, thấy cột sống cổ bị mất đường cong tự nhiên và biến dạng ở thân đốt.

Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến teo cơ và bại liệt. Do đó, việc chữa trị đau thắt lưng cần được thực hiện sớm và đúng phương pháp để tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Chuyên gia đưa lời khuyên phòng tránh đau nhức xương sống lưng

Có nhiều biện pháp đơn giản giúp duy trì sức khỏe cột sống và ngăn ngừa sự thoái hóa cột sống:

Thường xuyên vận động: Làm thể dục đều đặn, như bơi lội hoặc đi bộ ít nhất 30 phút mỗi ngày. Các bài tập thể dục tập trung vào tăng cường sức mạnh của các nhóm cơ chính, giúp hỗ trợ và bảo vệ vùng cột sống lưng khỏi chấn thương.
Chỉnh sửa tư thế đúng cách: Tư thế không tốt, đặc biệt khi ngồi, có thể tạo áp lực lên lưng và gây đau. Để duy trì đường cong tự nhiên của cột sống, hãy giữ lưng thẳng khi ngồi làm việc và đặt đầu gối cao hơn xương chậu. Ngoài ra, nên đứng lên và đi lại xung quanh mỗi sau một thời gian ngồi để giúp các cơ thư giãn.
Kiểm soát cân nặng, tránh tăng cân quá nhanh: Cân nặng quá mức sẽ tạo căng thẳng cho cột sống và làm gia tăng tốc độ thoái hóa. Hãy theo dõi trọng lượng cơ thể thường xuyên, duy trì chế độ ăn uống cân đối và luyện tập để tránh bị thừa cân và béo phì.

Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ: Hãy đi kiểm tra sức khỏe ít nhất mỗi 6 tháng để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và thực hiện điều trị kịp thời.
Bổ sung đủ vitamin D và canxi: Canxi và vitamin D đóng vai trò quan trọng trong việc giữ cho xương chắc khỏe và ngăn ngừa loãng xương. Bạn có thể tìm thấy chúng trong các thực phẩm tự nhiên như sữa, phô – mai, sữa chua, dầu cá, lòng đỏ trứng gà, gan bò và nhiều thực phẩm khác.
Hạn chế thói quen sinh hoạt không tốt: Tránh sử dụng chất kích thích như rượu, bia và thuốc lá. Ngoài ra, tập trung vào việc quản lý cảm xúc như trầm cảm, lo âu và mệt mỏi, vì chúng cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe cột sống lưng.

Những phương pháp chữa đau nhức xương sống lưng hiện nay

Các cơn đau cơ lưng thường được “giải quyết” bằng cách nghỉ ngơi và thực hiện các biện pháp khắc phục tại nhà. Đôi khi bạn vẫn sẽ cần đến điều trị y khoa cần thiết.

Biện pháp tại nhà

Các biện pháp không kê đơn như paracetamol và thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) có thể hỗ trợ giảm khó chịu khi gặp đau cơ lưng hoặc đau nhức vùng lưng. Bên cạnh đó, chườm nóng hoặc lạnh vào vùng ảnh hưởng cũng có thể giúp giảm đau hiệu quả.

Ngoài việc nghỉ ngơi và tránh các hoạt động căng thẳng, di chuyển nhẹ nhàng cũng rất quan trọng. Tuy bạn cần giữ cho cơ thể nghỉ ngơi, nhưng việc duy trì sự di chuyển nhẹ nhàng giúp tránh cảm giác cứng cỏi, ngăn ngừa tái phát đau và bảo vệ cơ bắp để chúng không trở nên yếu đi.

Điều trị y tế

Nếu các phương pháp điều trị tại nhà không làm giảm bớt cơn đau cơ lưng, bác sĩ có thể kê đơn cho bạn vài loại thuốc giảm đau mạnh hơn hoặc khuyên bạn tập vật lý trị liệu, cũng có thể kết hợp cả hai.

Thuốc giảm đau cơ

Khi bạn không đáp ứng tốt với các thuốc giảm đau không kê đơn, bác sĩ sẽ kê một vài loại thuốc NSAIDs cần có đơn thuốc đi theo. Codein hoặc hydrocodone là những chất giảm đau nhưng gây nghiện, cần phải có chỉ định của bác sĩ và phải được theo dõi chặt chẽ, thường dùng trong thời gian ngắn. Một số trường hợp, bạn có thể được kê đơn các thuốc giãn cơ.

Vật lý trị liệu

Các phương pháp như sử dụng nhiệt độ nóng hoặc lạnh, sóng siêu âm và kích thích điện cũng như các kỹ thuật giải phóng cơ bắp đều mang lại hiệu quả giảm đau. Sau khi cơn đau được giảm, các chuyên gia trị liệu sẽ chỉ bạn một số bài tập để tăng cường sức mạnh cho cơ lưng và cơ bụng, nhằm cải thiện tư thế và ngăn ngừa cơn đau tái phát.

Để đạt hiệu quả tốt nhất, bạn nên duy trì việc tập luyện thường xuyên ngay cả khi không còn đau, nhằm giữ cho cơ thể luôn trong tình trạng tốt và phòng ngừa cơn đau trở lại.

Tiêm corticosteroid

Nếu các cách khác không có hiệu quả, bạn có khi được tiêm corticosteroid vào khoang ngoài màng cứng, xung quanh tủy sống. Cortisone là một loại thuốc kháng viêm, giúp giảm viêm xung quanh rễ thần kinh. Bác sĩ cũng sẽ tiêm vào các vùng được cho là gây đau để làm tê, mất cảm giác.

Botox

Theo một vài nghiên cứu ban đầu, độc tố botulinum (botox) được cho là có khả năng giảm đau bằng cách làm tê liệt các cơ bị co thắt. Những mũi tiêm này có hiệu quả kéo dài trong khoảng 3–4 tháng.

Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT)

Đây là cách giúp kiểm soát đau lưng mạn tính bằng việc khuyến khích người bệnh có những suy nghĩ tích cực. Liệu pháp này bao gồm các kỹ thuật thư giãn và hướng dẫn người bệnh làm sao để duy trì một thái độ sống lạc quan. Các nghiên cứu phát hiện ra rằng những người sử dụng liệu pháp hành vi nhận thức có xu hướng thay đổi lối sống năng động hơn, từ đó giảm nguy cơ tái phát đau cơ lưng dưới.

Các liệu pháp bổ sung và thay thế

Liệu pháp bổ sung có khi được sử dụng cùng với các liệu pháp điều trị thông thường hoặc thực hiện độc lập.

Trị liệu thần kinh cột sống (chiropractic), nắn xương, massage shiatsu và châm cứu có thể giúp giảm đau lưng cũng như giúp người bệnh cảm thấy thư giãn hơn giảm đau nhức xương khớp chân
Chuyên gia nắn xương sẽ điều trị các vấn đề về xương và cơ bắp để chúng trở lại đúng vị trí và hoạt động bình thường.
Nhà trị liệu thần kinh cột sống giúp điều trị các vấn đề về khớp, cơ và xương. Trọng tâm chính là xoay quanh cột sống.
Massage shiatsu sử dụng các ngón tay và khuỷu tay để tạo áp lực dọc theo đường năng lượng trong cơ thể.
Châm cứu có nguồn gốc từ Trung Quốc. Các chuyên gia sẽ dùng kim mảnh đưa vào các huyệt đạo trên cơ thể, kích thích giải phóng các chất có tác dụng giảm đau tự nhiên như endorphin. Đồng thời, phương pháp này cũng tác động đến các dây thần kinh và mô cơ.
Yoga bao gồm các tư thế, động tác kết hợp cùng bài tập thở sẽ giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp và cải thiện đau nhức xương khớp ở người trẻ.

Tuy nhiên, bạn cần tập luyện thận trọng nếu không muốn cơn đau cơ lưng trở nên trầm trọng hơn. Các nghiên cứu về hiệu quả của liệu pháp bổ sung và thay thế cho nhiều kết quả trái chiều.

Một số người trải nghiệm và cảm thấy tác dụng đáng kể nhưng những người khác lại không cảm thấy vậy. Do đó, bạn cần tìm hiểu kỹ về phương pháp điều trị thay thế muốn thử và tìm đến các nhà trị liệu được đào tạo chuyên môn bài bản.

Phẫu thuật

Rất ít trường hợp đau cơ lưng cần phải phẫu thuật. Một người với tình trạng thoát vị đĩa đệm có khi cần được phẫu thuật nếu cơn đau diễn ra liên tục và sự chèn ép dây thần kinh gây ra yếu cơ.

Một số phẫu thuật liên quan đến đau lưng có thể là:

Phẫu thuật cố định Fusion: Hai đốt sống sẽ được nối lại với nhau và một mảnh xương được chèn vào giữa. Các đốt sống sau đó được nẹp lại với nhau bằng các tấm kim loại, ốc vít. Tuy nhiên, người bệnh sẽ có nguy cơ phát triển viêm khớp cao hơn ở đốt sống liền kề.
Đĩa đệm nhân tạo: Một đĩa đệm nhân tạo sẽ được đưa vào hai đốt sống, thay thế cho đĩa đệm bị tổn thương.
Cắt bỏ đĩa đệm: Một phần đĩa đệm có thể được loại bỏ nếu chúng gây đau đớn, khó chịu hoặc chèn ép vào dây thần kinh.
Loại bỏ một phần đốt sống: Bác sĩ có khi loại bỏ một phần nhỏ đốt sống nếu chúng gây chèn ép tủy sống hay dây thần kinh.
Tiêm tế bào tái tạo đĩa đệm cột sống. Các nhà khoa học ở Carolina đã phát triển ra các vật liệu sinh học mới có thể được tiêm vào cột sống để tái tạo tế bào đĩa đệm, giúp giảm đau hiệu quả cho người bị thoái hóa đĩa đệm.

Biện pháp phòng ngừa đau nhức xương sống lưng tại nhà

Để đối phó với cơn đau nhức xương sống lưng và giữ cho cột sống khỏe mạnh, có một số biện pháp hữu ích mà bạn có thể thực hiện tại nhà như sau:

Mang và nhấc vật nặng đúng cách: Tránh cúi xuống khi nhấc vật nặng, hãy ngồi xuống rồi bê vật nặng lên đứng để giảm áp lực lên lưng.
Điều chỉnh tư thế sử dụng điện thoại: Giữ điện thoại ở mức mắt để tránh gây cong vẹo cột sống cổ và lưng.
Tối ưu hóa tư thế ngồi: Ngồi thẳng lưng và đặt tay trên bàn với góc vuông để giữ lưng thoải mái.
Thường xuyên vận động khi ngồi nhiều: Sau mỗi 60 phút học tập/làm việc, đứng lên đi lại để giúp cơ bắp và cột sống được thư giãn.
Tránh thực hiện các động tác gây áp lực cho cột sống: Nếu cần vận động đồ trên cao hoặc vặn xoay cơ thể, hãy thực hiện một cách nhẹ nhàng và đều đặn.
Nghỉ ngơi và thư giãn khi bị đau: Hãy dành thời gian nghỉ ngơi để cột sống và vùng lưng được thư giãn.
Áp dụng phương pháp giảm đau tự nhiên: Chườm nóng, chườm lạnh, xoa bóp với dầu nóng hoặc tắm nước ấm có thể giúp làm dịu cơn đau nhức.
Chế độ ăn uống lành mạnh: Xây dựng chế độ ăn đủ chất, bổ sung canxi, sắt, rau xanh và hoa quả, tránh các loại thực phẩm gây hại.
Tập luyện thể thao đều đặn: Thể dục thường xuyên giúp tăng cường độ chắc khỏe, dẻo dai cho xương khớp và nâng cao sức khỏe.

Nếu các triệu chứng đau nhức không giảm sau 3 ngày hoặc có diễn biến phức tạp, hãy nhanh chóng đi khám bác sĩ để tìm nguyên nhân và nhận được hướng xử trí phù hợp. Điều này sẽ giúp bạn giải quyết tình trạng đau nhức một cách hiệu quả và đảm bảo sức khỏe cột sống lưng được duy trì tốt nhất.