Trào ngược dịch mật, dạ dày thể hiện cho tình trạng dịch mật trong tá tràng trào lên thực quản, dạ dày. Bệnh lý này cần được sớm chẩn đoán và điều trị. Bởi nếu không điều trị kịp thời, người bệnh sẽ có nguy cơ cao mắc phải nhiều biến chứng nguy hiểm. Điển hình như viêm loét thực quản, trào ngược thực quản dạ dày, ung thư thực quản.
Dịch mật là gì?
Dịch mật có màu hơi xanh hoặc màu vàng, tính kiềm (độ pH từ 7 – 7,7), vị đắng, được tiết ra từ gan. Thông thường gan tiết ra khoảng 700 – 800ml mỗi ngày. Lượng dịch mật sau khi tiết ra sẽ được đưa qua ống dẫn mật, sau đó cô đặc lại và toàn bộ được dự trữ trong túi mật.
Đến mỗi bữa ăn, túi mật sẽ co bóp, hoạt động liên tục, chuyển dịch mật từ túi mật vào tá tràng để quá trình tiêu hóa thức ăn được diễn ra. Phụ thuộc vào lượng mỡ trong thức ăn mà lượng dịch mật sẽ được tiết ra nhiều hay ít. Sự bài tiết dịch mật sẽ giảm nếu trong thức ăn không có mỡ.
Chức năng của dịch mật:
- Dịch mật có tác dụng loại bỏ bilirubin (bilirubin là một sản phẩm thoái hóa của chất hemoglobin tồn tại trong hồng cầu).
- Dịch mật có tác dụng tiêu hóa chất béo, thúc đẩy quá trình hấp thụ vitamin tan trong dầu như vitamin A, vitamin D, vitamin E, vitamin K… của cơ thể. Đồng thời thúc đẩy quá trình tăng tiết và hoạt hóa dịch tụy, dịch ruột.
- Dịch mật kích thích nhu động ruột, tạo môi trường kiềm ở ruột và ức chế hoạt động lên men thối của các loại vi khuẩn.
Bệnh trào ngược dịch mật là gì?
Giữa tá tràng và dạ dày có van môn vị với vai trò mở ra khi lượng thức ăn được dung nạp cần được đưa xuống ruột và nhanh chóng đóng lại ngay để dịch thức ăn không trào ngược từ ruột vào dạ dày.
Tuy nhiên nếu van môn vị không thể đóng mở đúng lúc hoặc không thể đóng kín vì một lý do nào đó thì lượng dịch mật từ tá tràng sẽ nhanh chóng trào ngược lên dạ dày. Đối với những trường hợp van tâm vị mở, lượng dịch mật từ tá tràng có thể trào ngược lên thực quản. Đây được gọi là hiện tượng trào ngược dịch mật.
Nguyên nhân trào ngược dịch mật dạ dày
Hiện tượng trào ngược dịch mật có tỷ lệ người mắc không cao nhưng sự tổn thương mà bệnh gây ra còn nghiêm trọng hơn nhiều so với một số bệnh về đường tiêu hóa khác.
Đa phần người bị trào ngược dịch mật là do biến chứng của một số bệnh lý khác khiến cho van môn vị bị tổn thương, gây hở và khiến dịch mật trào ngược lên thực quản. Cụ thể về một số nguyên nhân chính gây bệnh mà bạn nên biết như:
Do phẫu thuật:
- Túi mật: Dựa theo kết quả nghiên cứu thì những người từng điều trị ngoại khoa liên quan đến túi mật như: sỏi mật, viêm teo túi mật hay u túi mật đều có nguy cơ mắc bệnh trào ngược dịch mật cao hơn so với người bình thường.
- Dạ dày: Đối với những người từng phẫu thuật cắt dạ dày để chữa bệnh hoặc để giảm cân thì đều có thể khiến cho van môn vị bị tổn thương, chức năng bị ảnh hưởng khiến cho việc đóng mở không đảm bảo.
Do biến chứng của bệnh viêm loét dạ dày tá tràng:
Tượng tự vậy, bệnh nhân có tiền sử viêm loét dạ dày tá tràng cũng thuộc nhóm nguy cơ mắc bệnh này rất cao, bởi vết viêm loét của dạ dày sẽ khiến cho trương lực của cơ hoạt động kém đi. Khi đó chức năng của dạ dày tá tràng cũng bị suy giảm và dễ dàng cho việc dịch mật bị trào ngược lên thực quản.
Do quá trình tiêu hóa thức ăn:
Nếu chúng ta ăn nhiều, quá no sẽ vượt quá khả năng tiêu hóa của dạ dày gây tình trạng khó tiêu, đầy bụng và thức ăn thừa cũng sẽ bị ứ đọng lại khiến cho cơ thắt dưới thực quản chịu áp lực. Từ đó cũng khiến cho dịch mật từ dạ dày bị trào ngược lên trên thực quản gây ra tình trạng bệnh.
Triệu chứng của hiện tượng trào ngược dịch mật
Khi hiện tượng trào ngược dịch mật xảy ra, người bệnh sẽ nhận thấy, vùng bụng và cơ thể xuất hiện nhiều dấu hiệu bất thường sau:
- Ợ nóng
- Đắng miệng
- Đau bụng vùng thượng vị, đau từng cơn hoặc đau tức, cồn cào vùng bụng trên và vùng ngực, có cảm giác nóng rát
- Nôn ra chất lỏng có màu xanh vàng kèm theo cảm giác đắng cổ họng. Tình trạng này được xác định là triệu chứng đặc hiệu cảnh báo bệnh trào ngược dịch mật)
- Khàn giọng, ho khan do lượng dịch mật từ tá tràng, dạ dày trào ngược lên thực quản
- Chậm tiêu, đầy bụng và sụt cân.
Trào ngược dịch mật có tự khỏi không? Bệnh nguy hiểm không?
Có một thực tế cho thấy người bệnh luôn chủ quan và cho rằng bệnh có thể tự khỏi nên không đi khám bệnh hay chữa trào ngược dạ dày dịch mật đúng cách cho đến khi những triệu chứng nặng hơn của bệnh xuất hiện mới bắt đầu lo lắng về mức độ nguy hiểm của bệnh.
Bệnh trào ngược dịch mật không tự khỏi nếu không sử dụng biện pháp đặc trị
Đối với bệnh thuộc loại cấp cứu nội – ngoại thì trào ngược dịch mật cũng thuộc dạng bệnh tiêu hóa không thể tự khỏi, cần phải sử dụng các biện pháp đặc trị mới có thể thuyên giảm triệu chứng.
Thậm chí người bị bệnh nặng, thì các chuyên gia đánh giá là khó chữa, cần phải kết hợp nhiều giải pháp hỗ trợ như chế độ ăn uống, tập luyện thể dục thì quá trình điều trị mới đạt được hiệu quả tốt nhất.
Còn đối với những bệnh nhân thuộc mức độ nhẹ, không quá nghiêm trọng thì có đôi khi khó nhận diện được bệnh thì thường bác sĩ sẽ đưa ra chỉ định chẩn đoán phù hợp để kịp thời phát hiện và chữa trị. Bởi bệnh này thường phát triển rất nhanh, không trị sớm sẽ gây ra nhiều biến chứng.
Vậy bị trào ngược dịch mật có nguy hiểm không?
Tương tự với các bệnh lý khác, đây là vấn đề nhận được rất nhiều sự quan tâm của người bệnh. Các triệu chứng của bệnh viêm dạ dày trào ngược dịch mật rất khó chịu, nó khiến chất lượng cuộc sống và tinh thần của người bệnh bị ảnh hưởng rất nhiều.
Bệnh trào ngược dịch mật có nguy hiểm không còn tùy thuộc vào mức độ bệnh, thời gian xuất hiện triệu chứng và phương hướng điều trị của từng người khác nhau. Bởi sau một thời gian phát bệnh, bệnh nhân không được chữa trị đúng cách, sẽ có nguy cơ gặp phải biến chứng.
- Hiện tượng trào ngược dạ dày dịch mật: Sau khi dịch mật trào lên thực quản nhiều sẽ khiến cơ thắt thực quản bị rối loạn, tình trạng trở nặng hơn khi nó diễn ra liên tục, nên sẽ gây ra tình trạng này.
- Viêm loét chảy máu thực quản: Khi thực quản nhiều lần bị tiếp xúc với dịch mật, axit có trong thức ăn thừa trào lên cũng khiến cho thực quản bị tổn thương gây viêm loét và gây chảy máu.
- Viêm hang vị dạ dày – trào ngược dịch mật: Không chỉ gây tổn thương đến thực quản, bệnh còn khiến hang vị bị tổn thương, tiếp xúc với dịch mật và lượng axit tiết ra nhiều, nên có thể bị viêm hang vị trào ngược dịch mật cao hơn so với người khác.
- Viêm đường hô hấp: Với tình trạng bệnh diễn ra như vậy cũng sẽ khiến cho người bệnh cảm thấy bị khó thở, gây ra các bệnh liên quan đến hô hấp như viêm amidan, viêm phổi, viêm phế quản…
- Hẹp thực quản: Sau khi bị tổn thương, viêm loét được lành lại sẽ hình thành các vết sẹo, gây thực quản bị thu hẹp lại, khiến thức ăn đi xuống bị cản trở hoặc tắc nghẽn, nên xuất hiện các triệu chứng khó nuốt, chèn họng…
- Barrett thực quản: Dựa theo số liệu được thống kê Y tế thì 10 – 15% người mắc bệnh Barrett thực quản là do biến chứng của bệnh trào ngược dịch mật.
- Ung thư thực quản: Thường thì người bệnh mắc bệnh trong thời gian dài, khoảng 10 năm thì sẽ có nguy cơ cao bị biến chứng thành ung thư.
Bệnh trào ngược dịch mật có tự khỏi không? Điều trị như thế nào cho hiệu quả?
Theo các chuyên gia, bệnh trào ngược dịch mật không thể tự khỏi. Vì thế sau khi thăm khám, bệnh nhân sẽ được chỉ định điều trị bằng những phương pháp sau:
Sử dụng thuốc
Để điều trị, bác sĩ chuyên khoa có thể cho bạn sử dụng các loại thuốc điều trị trào ngược dạ dày dịch mật sau:
- Thuốc ức chế bơm proton (PPI)
Thuốc ức chế bơm proton được sử dụng khá phổ biến do có khả năng dung nạp tốt. Loại thuốc này có tác dụng cải thiện những triệu chứng xảy ra bởi tình trạng tăng tiết acid dịch vị. Đồng thời kiểm soát hiện tượng trào ngược dạ dày thực quản.
- Nhóm thuốc loại bỏ hoặc làm giảm lượng dịch mật
Thông thường, để điều trị trào ngược, bác sĩ sẽ ưu tiên sử dụng nhóm thuốc loại bỏ hoặc làm giảm lượng dịch mật như Cisaprid, Questran và Colestid… Trong đó Cisaprid là thuốc được sử dụng để kiểm soát bệnh lý ở trẻ em.
Cả hai nhóm thuốc nêu trên đều có khả năng kiểm soát tốt triệu chứng của bệnh. Tuy nhiên việc đưa thuốc vào quá trình điều trị có thể gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn.
Chính vì thế, khi sử dụng thuốc ức chế bơm proton và nhóm thuốc loại bỏ hoặc làm giảm lượng dịch mật, người bệnh cần tuân thủ đúng thời gian sử dụng, liều dùng, cách dùng thuốc… do bác sĩ chuyên khoa chỉ định.
Phẫu thuật
Để điều trị trào ngược dịch mật, một số phương pháp phẫu thuật dưới đây có thể được chỉ định:
- Phương pháp Roux-en-Y
Tỷ lệ chữa khỏi bệnh trào ngược của phương pháp Roux-en-Y là 50 – 90%. Khi thực hiện phương pháp điều trị này, bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành dẫn ống mật nối chung với hỗng tràng. Hỗng tràng được xác định là phần sau của tá tràng.
Khi gan tiết dịch mật, thay vì đổi trực tiếp vào tá tràng, lượng dịch mật sẽ di chuyển đến hỗng tràng. Từ đó giúp ngăn chặn tình trạng lượng dịch mật từ tá tràng trào ngược lên dạ dày.
- Phương pháp antireflux
Mục đích của phương pháp phẫu thuật là nhằm đảm bảo khả năng co thắt và hoạt động của cơ vòng thực quản. Dịch mật và acid sẽ không thể di chuyển cũng như trào ngược lên trên khi cơ vòng thắt chặt.
Phương pháp antireflux được thực hiện bằng cách sử dụng dụng cụ hỗ trợ gói lại một phần của dạ dày gần với thực quản. Sau đó tiến hành khâu vòng quanh cơ thắt thực quản.
Lưu ý về chế độ ăn uống cho người bệnh
Người bị trào ngược dịch mật nên ăn gì cũng là vấn đề quan trọng, nó cũng nằm trong những khuyến cáo của chuyên gia trong phòng tránh và điều trị bệnh. Cụ thể về những thực phẩm nên và không nên ăn mà người bệnh nên biết như sau:
Nên ăn:
- Rau củ: Đặc biệt là thực phẩm giàu chất xơ, vitamin A & C bởi chúng sẽ làm giảm bớt lượng axit trong dạ dày, kích thích tiêu hóa tốt hơn và loại bỏ được những triệu chứng trào ngược. Trào ngược dạ dày nên ăn rau gì? Một số loại rau củ mà người bệnh trào ngược dịch mật dạ dày nên ăn: rau cải, rau bí, củ su su, rau bina, đậu ve, rau ngót, măng tây, súp lơ, dưa leo, bắp cải…
- Chất đạm từ thịt trắng vì chúng dễ tiêu hóa như: ức gà, vịt, ngan, tôm, lợn, cá…
- Trái cây: Chọn loại giàu vitamin, khoáng chất để nâng cao sức đề kháng và bổ sung dưỡng chất còn thiếu trong cơ thể như: chuối, kiwi, táo, lựu, dưa hấu, dâu tây,….
- Tinh bột: Bánh mì, gạo trắng, bột yến mạch, lúa mạch,… sẽ có công dụng cải thiện quá trình tiêu hóa, giúp hấp thu dưỡng chất tốt hơn và làm giảm nồng độ axit dạ dày dang dư thừa.
- Gừng, nghệ: Chúng có chứa nhiều hoạt chất kháng viêm, giảm đau nên có thể cải thiện bệnh nhưng tránh sử dụng quá nhiều gây nóng ruột.
Không nên ăn:
- Thực phẩm nhiều dầu mỡ, giàu chất béo, đồ chiên rán nhiều vì nó khiến dạ dày phải làm việc liên tục, quá tải sẽ khiến dịch vị axit tiết ra nhiều làm bệnh nặng hơn.
- Hoa quả chua chứa nhiều axit như quả họ nhà cam quýt… Vì dạ dày chỉ cần lượng axit vừa đủ để tiêu hóa thức ăn, nếu dư thừa sẽ khiến dạ dày tổn thương, thức ăn không tiêu hóa hết và gây triệu chứng trào ngược.
- Thực phẩm chứa nhiều gia vị, chất phụ gia, chất bảo quản… Chúng đều là những món đồ tối kị với người bệnh tiêu hóa.
Trên đây là những thông tin cụ thể nhất về tình trạng trào ngược dịch mật dạ dày. Trào ngược dạ dày hoàn toàn có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm và ảnh hưởng rất xấu tới cuộc sống cũng như sức khỏe của mỗi người. Do đó, mọi người hãy thực hiện các biện pháp cải thiện tốt nhất để mau chóng lấy lại chất lượng cuộc sống như ý.
CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM
