Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một tình trạng rối loạn tiêu hóa phổ biến, gây ra không ít khó khăn và bất tiện cho hàng triệu người trên khắp thế giới. Tính chất phức tạp của IBS làm cho việc điều trị trở nên khó khăn, đặc biệt là khi cần tìm ra nguyên nhân cụ thể và áp dụng các phương pháp điều trị hiệu quả. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá nguyên nhân cơ bản của hội chứng ruột kích thích và các phương pháp điều trị mục tiêu vào nguyên gốc của bệnh.
Khái niệm hội chứng ruột kích thích
Hội chứng ruột kích thích (tên tiếng anh IBS – Irritable bowel Syndrome) là tình trạng rối loạn hệ tiêu hóa với triệu chứng bệnh đại tràng, thường tái phát nhiều lần. Người bệnh không bị tổn thương thực thể nào về giải phẫu, sinh học,….
Hội chứng này thường phổ biến trên thế giới chủ yến dưới 45 tuổi. Theo thống kê có 5 – 20% dân số trên thế giới gặp phải tình trạng này và nữ giới gấp đôi nam giới. IBS trước đây còn được gọi liên quan đến các bệnh viêm đại tràng như viêm đại tràng mãn tính, co thắt hay viêm đại tràng tiết nhầy,… Tuy nhiên hiện nay được thống nhất là hội chứng ruột kích thích.
Dựa vào triệu chứng IBS được phân thành 2 dạng:
- K58.0: Hội chứng ruột kích thích tiêu chảy
- K58.9: Hội chứng ruột kích thích táo bón
Trong đó K58 là ký hiệu của hội chứng ruột kích thích.
Bệnh lý này được đánh giá lành tính, không nguy hiểm đến tính mạng. Nhưng với triệu chứng đại tràng bị ảnh hưởng ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống khiến người bệnh mất ngủ, sụt cân, giảm chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng đến tâm lý người bệnh.
Triệu chứng hội chứng ruột kích thích
Hội chứng ruột kích thích với nhiều dấu hiệu rõ ràng như:
- Đau bụng: Đây là một trong những dấu hiệu rõ nhất của người bệnh bị hội chứng ruột kích thích, cơn đau có thể diễn ra trong thời gian ngắn, sau khi ăn,… cơn đau này thường giảm sau khi đi vệ sinh.
- Táo bón tiêu chảy: Người bệnh đi ngoài phân lỏng, không lẫn máu đôi khi xuất hiện màng nhầy bọc ngoài phân
- Bụng nổi cục: Khi xuất hiện cơn đau do hội chứng ruột kích thích, người bệnh nhận thấy cục lớn trong bục, theo chuyên gia cho biết đây chính là phần đại tràng bị co thắt.
- Những dấu hiệu bất thường về phân: Người bệnh IBS phân lỏng, nát, với trường hợp táo bón phân thường kèm chất nhầy. Tuy nhiên lại không đi đại tiện ra máu.
Những triệu chứng này khiến cơ thể người bệnh mệt mỏi mỏi, ảnh hưởng đến công việc cũng như chất lượng cuộc sống. Hơn nữa ở tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và thể trạng người bệnh, triệu chứng thay đổi và biểu hiện khác nhau.
Triệu chứng hội chứng ruột kích thích ở một số đối tượng đặc biệt
- IBS ở trẻ em: Trẻ thường bị đau bụng, táo bón hoặc tiêu chảy, đi vệ sinh thường xuyên đặc biệt là sau khi ăn. Bệnh khiến trẻ chậm phát triển, khó chịu, quấy khóc và luôn có cảm giác đầy hơi.
- IBS phụ nữ mang thai: Triệu chứng hội chứng ruột kích thích ở phụ nữ mang thai hoàn toàn giống với người bình thường. Nguyên nhân chủ yếu là hormone thay đổi, khiến nhu động ruột yếu dẫn đến co thắt đại tràng.
Nhận biết dấu hiệu người bệnh cần đi thăm khám và điều trị sớm tránh tình trạng bệnh biến chứng nguy hiểm.
Nguyên nhân hội chứng ruột kích thích
Hiện nay chưa có báo cáo chính xác về nguyên nhân dẫn đến hội chứng ruột kích thích, nhưng hội chứng này có thể bắt nguồn từ nguyên nhân như:
- Co bóp hệ tiêu hóa bị ảnh hưởng: Người bệnh rối loạn co bóp hệ tiêu hóa dẫn quá nhanh hoặc quá chậm xuất hiện một số triệu chứng như đầy bụng, khó tiêu, hội chứng ruột kích thích
- Căng thẳng kéo dài: Người bệnh căng thẳng lo âu kéo dài khiến cơ thể suy nhược, chức năng đại tràng rối loạn dẫn đến táo bón, tiêu chảy cơn đau âm ỉ hoặc quặn thành từng cơn. Do đó người bệnh cso vấn đề lớn về tâm lý như trầm cảm, lo lắng, rối loạn nhân cách nguy cơ cao bị hội chứng kích thích
Ngoài ra một số yếu tố khiến hội chứng ruột kích thích diễn biến nghiêm trọng hơn như:
- Lạm dụng thuốc Tây: Một số thuốc giảm đau, kháng viêm, kháng sinh có thể tổn thương niêm mạc dạ dày, hệ tiêu hóa và khiến tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn.
- Ảnh hưởng một số bệnh lý: Một số bệnh lý như viêm loét dạ dày, nhiễm khuẩn đường ruột,… có thể dẫn đến chức năng đại tràng bị rối loạn.
- Nội tiết – giới tính: Theo chứng minh khoa học, tỷ lễ nữ giới bị hội chứng ruột kích thích cao gấp đôi nam giới. Hơn nữa, sự thay đổi hormone trong thời gian mang thai, kinh nguyệt cũng khiến hội chứng ruột kích thích nghiêm trọng hơn
- Thực phẩm: Bạn dung nạp thực phẩm gây đầy bụng, táo bón cũng khiến triệu chứng IBS diễn biến nghiêm trọng hơn. Những thực phẩm người bệnh cần lưu ý như: rượu bia, bông cải xanh, thực phẩm chứa nhiều chất béo, socola,…
Bệnh này có nguy hiểm không?
Đây được coi là một rối loạn chức năng của đại tràng, theo chuyên gia hội chứng này không ảnh hưởng đến tính mạng, không gây loạn sản mô ruột hay ung thư trực tràng. Tuy nhiên, những triệu chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống của người bệnh như táo bón, tiêu chảy, giảm hấp thụ chất dinh dưỡng, … Ngoài ra còn gây một số biến chứng như:
- Cơ thể suy nhược: Triệu chứng của hội chứng ruột kích thích dẫn đến khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng giảm, cơ thể suy nhược, sụt cân
- Ảnh hưởng tâm lý: Triệu chứng tái phát đi tái phát lại nhiều lần, người bệnh lo lắng, tăng nguy cơ mắc bệnh tâm lý
- Tăng nguy cơ bệnh trĩ: Tình trạng táo bón, tiêu chảy kéo dài làm tăng áp lực lên tĩnh mạch trực tràng, tĩnh mạch hình thành búi trĩ, ứ huyết
- Biến chứng một số bệnh lý nguy hiểm như sa trực tràng, giãn đại tràng cấp tính, xuất huyết đại tràng thậm chí thủng đại tràng
Chẩn đoán hội chứng ruột kích thích
Trước khi tiến hành điều trị, người bệnh cần đến bệnh viện, bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của bệnh từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất.
Một trong những phác đồ chẩn đoán IBS được áp dụng phổ biến là Rome 4. Người bệnh được chẩn đoán IBS dựa trên những triệu chứng như đau bụng ít nhất 1 ngày/ tuần và cơn đau kéo dài trong 3 tháng liên tục cùng với những yếu tố khác như số lần đi đại tiện, hình dạng của phân,….
Hiện nay, khoa học chia làm 4 mô hình Rome 4 đó là IBS tiêu chảy, IBS táo bón, IBS hỗn hợp và không xác định.
Người bệnh được bác sĩ chẩn đoán lâm sàng, sau đó được tiến hành xét nghiệm (xét nghiệm, nội soi, chụp x-quang,…) để kiểm tra người bệnh có mắc một số bệnh lý khác không và loại trừ.
3 cách chữa hội chứng ruột kích thích
Bệnh khó điều trị dứt điểm, để trị bệnh hiệu quả phải trị bệnh tận gốc, lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp, thực hiện theo chỉ định của bác sĩ. Hiện nay người bệnh có thể áp dụng điều trị tây y, áp dụng YHCT, bài thuốc dân gian cùng chế độ ăn khoa học giúp hỗ trợ điều trị và phòng ngừa bệnh hiệu quả.
1. Sử dụng thuốc Tây
Sử dụng thuốc Tây điều trị là phương pháp được nhiều người bệnh lựa chọn chấm dứt nhanh triệu chứng của bệnh. Một số loại thuốc tân dược được chuyên gia khuyên dùng như:
- Thuốc nhuận tràng: Thuốc với tác dụng làm mềm phân, tăng co bóp thành ruột từ đó phân được dễ dàng đào thải ra bên ngoài. Một số thuốc được sử dụng như Sorbitol, Bisacodyl và Lactulose. Tuy nhiên khi sử dụng thuốc, người bệnh cần bổ sung nhiều nước, phòng tránh trường hợp mất nước, hay điện giải
- Thuốc tiêu chảy: Với trường hợp người bệnh bị tiêu chảy thường xuyên, cần sử dụng thuốc điều hòa co bóp thành ruột, tăng độ đặc cho phan. Các thuốc được bác sĩ kê đơn phổ biến như: Cholestyramine và Loperamide
- Thuốc chống trầm cảm: Thuốc tác dụng an thần, điều trị táo bón hiệu quả, thuốc được sử dụng phổ biến như thuốc ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc hay thuốc ngăn ngừa trầm cảm 3 vòng
- Thuốc kháng cholinergic: Thuốc với công dụng giảm co thắt đại tràng từ đó cải thiện triệu chứng tiêu chảy hay táo bón
- Viên uống bổ sung chất xơ: Viên uống chất xơ được khuyên dùng như Natufib hỗ trợ hoạt động tiêu hóa và giảm táo bón. Chất xơ của viên uống này không gây đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu nên người bệnh hoàn toàn yên tâm
Thuốc giúp giảm nhanh triệu chứng ngay 1-2 đầu dùng thuốc, tuy nhiên bệnh dễ tái phát khi ngưng sử dụng thuốc. Ngoài ra thuốc có thể chứa tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe như buồn nôn, chóng mặt, người mệt mỏi,…
2. Mẹo dân gian
Bên cạnh sử dụng thuốc, bạn có thể áp dụng một số mẹo trong gian gian giúp hỗ trợ điều trị và cải thiện tình trạng bệnh lý hiệu quả:
- Châm cứu: Giúp tăng cường tuần hoàn máu, nhu động ruột hoạt động tốt hơn và từ đó giảm tình trạng co thắt đại tràng
- Bấm huyệt: Phương pháp này giảm căng thẳng cho người bệnh từ đó giảm triệu chứng hội chứng ruột kích thích hiệu quả
- Nghệ: Bạn kết hợp nghệ và mật ong sử dụng 2 lần/ ngày triệu chứng được cải thiện sau một thời gian
- Ngồi thiền hay yoga: Người bệnh thiền hay Yoga giúp giảm căng thẳng tinh thần thoải mái, triệu chứng bệnh cải thiện
Tuy nhiên phương pháp này chỉ tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh, cải thiện triệu chứng không điều trị hội chứng tận gốc
3. Chế độ ăn dinh dưỡng khoa học
Như phân tích bên trên, chế độ dinh dưỡng không phải là nguyên nhân chính dẫn đến hội chứng ruột kích thích, nhưng đây là nguyên dẫn đến tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn. Hơn nữa, chế độ ăn uống khoa học giúp hỗ trợ điều trị bệnh, triệu chứng cải thiện sau một thời gian. Đối với người bệnh bị IBS cần tuân thủ một số nguyên tắc khi ăn uống như:
- Không sử dụng rượu bia, đồ uống có gas, bắp cải, bông cải xanh, thực phẩm chứa gluten như lúa mạch và lúa mì.
- Không sử dụng sản phẩm chứa nhiều dầu mỡ, thực phẩm chứa nhiều đạm, chế biến sẵn, hay nhiều đường
- Nên bổ sung những thực phẩm chế độ dinh dưỡng cao, tốt cho hệ tiêu hóa như thịt, cá hồi, bơ,…
- Không nên ăn quá nhiều, hay để bụng đói, bỏ bữa, bên cạnh đó cần bổ sung đầy đủ nước cho cơ thể
Bài viết cung cấp thông tin chi tiết về về hội chứng ruột kích thích, người bệnh nhận biết dấu hiệu của bệnh, đi thăm khám và điều trị đúng cách giúp bệnh nhanh hồi phục. Bên cạnh đó cần lựa chọn chế độ dinh dưỡng, thói quen sinh hoạt khoa học giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả.
Cập nhật lúc: 5:29 AM , 04/03/2024
