Viêm Xoang Ở Trẻ Em Có Nguy Hiểm Không? [CHUYÊN GIA CẢNH BÁO]

Viêm xoang ở trẻ em là bệnh lý nghiêm trọng vì xoang có vai trò quan trọng với cơ thể. Nếu không điều trị kịp thời, nó có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sự phát triển của bé. Điều trị viêm xoang là điều trị các triệu chứng của bệnh.

Viêm xoang ở trẻ em là gì? Có nguy hiểm không?

Vùng xương sọ mặt bao gồm 4 xoang là xoang trán, xoang sàng, xoang bướm và xoang hàm. Đây là các khoang rỗng trên vùng xương sọ mặt, chứa đầy không khí. Bên trong xoang được lót bởi lớp niêm mạc là các mô mềm.

Viêm xoang là tình trạng nhiễm trùng màng niêm mạc lót trong các xoang. Tình trạng viêm nhiễm gây phù nề, thu hẹp đường kính lỗ xoang, dịch ứ đọng trong xoang không thoát ra ngoài được. Xoang có liên hệ mật thiết với mũi nên bệnh viêm xoang còn được gọi là viêm mũi xoang.

Viêm xoang trẻ em là bệnh phổ biến xảy ra ở các quốc gia nhiệt đới gió mùa, đây là điều kiện thích hợp để tác nhân gây bệnh phát triển, nhất và vào các thời điểm giao mùa. Bệnh này cần điều trị trong thời gian dài, rất dễ tái phát và biến chứng thành bệnh mạn tính.

Viêm mũi xoang ở trẻ em gồm 3 dạng chính tùy theo thời gian bệnh: Viêm xoang cấp tính, viêm xoang bán cấp và viêm xoang mạn tính:

Viêm xoang cấp tính: Bệnh kéo dài không quá 4 tuần, các triệu chứng bệnh giảm dần rồi khỏi hẳn. Thường xảy ra với xoang trán, xoang sàng, xoang bướm và viêm đa xoang.
Viêm xoang bán cấp: Các triệu chứng bệnh kéo dài từ 4- 8 tuần.
Viêm xoang mạn tính: Bệnh kéo dài trên 12 tuần, có thể tái đi tái lại nhiều lần trong một năm.

Bệnh viêm xoang thường gặp ở người lớn hơn trẻ em, trong đó phần lớn là trẻ em dưới 6 tuổi. Mặt khác, những trẻ gầy yếu, suy dinh dưỡng, sức đề kháng kém, sống trong môi trường ô nhiễm… sẽ dễ mắc bệnh hơn.

Vậy viêm xoang ở trẻ em có nguy hiểm không? Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời thì bệnh lý này có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm như đau nhức đầu và những khó chịu khác như cảm giác có chất nhầy chảy ra ở phía sau thành họng.

Ngoài ra, bệnh viêm xoang còn có thể gây ra một số biến chứng ít gặp khác như viêm mắt khiến trẻ bị sụp mi, giảm các giác giác mạc gây ra hội chứng đỉnh ở mắt khiến mắt bị đau dữ dội. Một số trường hợp còn có thể tạo thành những huyết khối trong các xoang hang có thể gây mù mắt. Bên cạnh đó, tỷ lệ biến chứng viêm màng não, áp-xe não, viêm xương tụy cũng rất thấp nhưng cũng cần phải quan tâm.

Nguyên nhân gây viêm xoang ở trẻ em

Viêm xoang là bệnh lý nhiễm trùng các xoang do vi khuẩn, virus hoặc nấm gây ra. Một số vi khuẩn gây viêm xoang trẻ em là vi khuẩn gây viêm đường hô hấp như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Pseudomonas aeruginosa, E.coli, Klebsiella… Khi xâm nhập vào cơ thể, chúng sẽ di chuyển từ các cơ quan trong hệ hô hấp lên các xoang và gây tình trạng nhiễm trùng.

Viêm mũi xoang trẻ em có liên hệ mật thiết với các bệnh viêm đường hô hấp. Do đó, các bệnh nhân viêm xoang có thể gặp tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp trước đó như:

Viêm đường hô hấp trên: Chảy mũi, ho, nghẹt mũi, sốt nhẹ, thường hay xảy ra, nhiều khi hết thuốc lại bị, thường dẫn đến biến chứng viêm tai giữa cấp.
Viêm mũi dị ứng: Chảy mũi trong, nhiều em suốt ngày chảy mũi, khò khè, có kèm theo ral ở phổi. Có khoảng 40% trẻ viêm mũi dị ứng liên quan suyễn.
Suyễn: Ngược lại, có khoảng 80% trẻ em suyễn liên quan đến dị ứng.
Suy giảm miễn dịch: ở trẻ có liên quan cha mẹ bị AIDS.
Bất thường về hốc mũi: vẹo vách ngăn, quá phát cuốn mũi, quá phát VA vòm, VA vòi.

Nếu bé mắc các bệnh trên nhưng không được điều trị đúng cách, kịp thời, bệnh kéo dài lâu khỏi sẽ khiến niêm mạc mũi bị phù nề, chặn đường thông với lỗ xoang làm dịch trong xoang ứ đọng, vi khuẩn tích tụ gây nhiễm trùng trở thành viêm mũi xoang.

Dấu hiệu nhận biết khi trẻ bị viêm xoang

Khi mới sinh, hệ thống xoang chưa hoàn chỉnh, nó sẽ được hoàn thiện dần cho tới khi trẻ 7 – 8 tuổi. Đồng thời, kích thước xoang ở trẻ em nhỏ hơn người lớn nên các triệu chứng viêm xoang ở trẻ em không rõ ràng, khó phân biệt với các chứng bệnh viêm đường hô hấp khác.

Đối với trẻ bị viêm xoang cấp tính: thường sẽ có các triệu chứng như sốt nhẹ, chảy mũi, ho, hắt hơi, đôi khi còn buồn nôn hoặc nôn. Cần đặc biệt lưu ý đối với những trẻ có tiền sử bị chẩn đoán viêm VA, viêm đường hô hấp trên kéo dài trên 1 tuần. Đối với những trẻ lớn hơn có thể kèm theo triệu chứng như đau đầu, còn những trẻ nhỏ hơn thường sẽ hay quấy khóc, út chịu chơi, mệt mỏi, chán ăn và hay khó ngủ.

Đối với trẻ bị viêm xoang mạn tính: Trẻ thường sẽ có các triệu chứng như ho, sốt nhẹ, sổ mũi đục hoặc có màu xanh, vàng ; đau đầu, nghẹt mũi kéo dài hơn 2 tuần. Tình trạng chảy mũi sau đôi khi còn có thể dẫn đến triệu chứng như đau họng, khạc đờm, khò khè, khó thở, buồn nôn, nôn, quấy khóc, mệt mỏi, sưng quanh mắt.

Ngoài ra, mẹ cũng nên chú ý các biểu hiện khi trẻ bị ho, sốt nhẹ, chảy nước mũi, đau đầu, nghẹt mũi kéo dài hơn 2 tuần mà chưa được khám bệnh hoặc điều trị dứt điểm. Một số trường hợp trẻ thường xuyên bị mắc bệnh hô hấp tái đi tái lại nhiều lần trong 1 năm cũng có nguy cơ cao là bé đã bị viêm xoang mãn tính. Lúc này mẹ nên đưa bé đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Cách điều trị viêm xoang ở trẻ em an toàn, hiệu quả

Viêm xoang ở trẻ em có thể chữa trị dứt điểm nếu cha mẹ cho trẻ thăm khám và điều trị với phác đồ phù hợp. Hiện nay, trẻ bị viêm xoang có thể điều trị bằng các biện pháp:

Chữa viêm xoang cấp cho trẻ tại nhà

Nhiều cha mẹ thường lựa chọn phương pháp chữa viêm xoang cho trẻ bằng mẹo dân gian để hạn chế lạm dụng thuốc kháng sinh. Trên thực tế, chỉ có một số mẹo vặt có thể dùng để điều trị viêm xoang cho trẻ an toàn. Chẳng hạn như:

Xông mũi với tinh dầu:

Tinh dầu tràm, bạc hà, khuynh diệp, sả chanh… là những loại tinh dầu có thể trị bệnh viêm đường hô hấp tốt. Cha mẹ có thể nhỏ 1-2 giọt tinh dầu vào trong một bát nước sốt và cho trẻ xông mũi trong khoảng 10 – 15 phút.

Tuy nhiên, việc xông mũi với tinh dầu chỉ thích hợp dùng cho trẻ trên 2 tuổi. Riêng tinh dầu khuynh diệp được khuyến cáo không dùng cho trẻ dưới 6 tuổi. Trước khi sử dụng cho trẻ cần tham vấn ý kiến của bác sĩ.

Rửa mũi với nước muối sinh lý:

Khi bé bị viêm xoang thì biện pháp rửa mũi bằng nước mũi sinh lý rất được các bác sĩ chuyên khoa khuyến khích. Đây là cách hỗ trợ diệt khuẩn vùng mũi hữu hiệu và áp dụng được cho cả trẻ sơ sinh. Để rửa mũi cho trẻ, cha mẹ cần một chiếc xi lanh hoặc bình nhỏ mũi và một chai nước muối sinh lý.

Cách làm:

Hút sạch dịch mũi cho trẻ trước và rửa sạch mũi bằng nước ấm.
Bơm đầy nước muối vào trong xi lanh hoặc bình nhỏ mũi và đặt đầu trẻ nghiêng sang một bên.
Bơm nước muối vào bên mũi cao hơn để nước thông từ bên mũi cao xuống bên mũi thấp. Với bên còn lại thì làm tương tự.

Tuy nhiên, các biện pháp trên đều mang tính chất hỗ trợ điều trị. Bởi chúng chỉ có tác dụng thuyên giảm triệu chứng giúp trẻ đỡ bị tắc nghẹt mũi khi bị tiết dịch quá nhiều. Các mẹo chữa xoang tại nhà không thể điều trị tận gốc bệnh và có thể khiến trẻ bị tái phát nhanh chóng khi cha mẹ lạm dụng để thay thế thuốc đặc trị.

Phác đồ chữa viêm xoang cấp cho trẻ em của Tây y

Trong tây y, nguyên tắc điều trị viêm xoang cấp cho trẻ là kiểm soát các yếu tố dẫn đến bệnh bao gồm: Triệt tiêu vi khuẩn, virus, nấm và phòng tránh các dị nguyên (phấn hoa, lông động vật, mạt bụi, khói thuốc lá…). Đồng thời tiến hành làm giảm các triệu chứng lâm sàng với các loại thuốc:

Kháng sinh bao gồm nhóm beta-lactam, Cephalosporin, thế hệ 1, 2, Macrolide… và được sử dụng kéo dài trong khoảng 7-14 ngày tùy vào mức độ viêm nhiễm của trẻ.
Thuốc xịt mũi chứa 0,05% Oxymethazolone hoặc Xylomethazoline có tác dụng chống xung huyết, làm giảm tiết dịch nhầy và tình trạng tắc nghẽn mũi. Thuốc chỉ được sử dụng trong 4 ngày và nhiều nhất là 7 ngày với trường hợp nặng.
Thuốc kháng viêm chứa Corticoid có tác dụng giảm phù nề niêm mạc mũi xoang. Trẻ chỉ được dùng loại thuốc này khi được bác sĩ kê đơn và tuyệt đối phải tuân thủ về liều lượng, tần suất dùng để tránh nhiễm trùng nặng hơn.

Tất cả các loại thuốc trên đều phải sử dụng thận trọng và không được lạm dụng một cách bừa bãi. Với trẻ nhỏ dưới 2 tuổi thì cần sử dụng chuẩn chỉnh về liều lượng bởi bất cứ tác dụng phụ nào của thuốc cũng nguy hiểm đối với trẻ.

Nếu trẻ không đáp ứng tốt với thuốc hoặc có sự bất thường về mặt cấu trúc mũi, bác sĩ sẽ cân nhắc về thủ thuật chỉnh hình hoặc dẫn lưu xoang. Trẻ bị viêm VA mắc viêm xoang sẽ cần thực hiện nạo VA và phẫu thuật dẫn lưu cùng lúc. Tuy nhiên, cả trước và sau phẫu thuật đều tiềm ẩn nhiều biến chứng nên cha mẹ cần cân nhắc kỹ trước khi ra quyết định.

Thuốc đông y điều trị viêm xoang cấp ở trẻ em

Điều trị viêm xoang cấp ở trẻ em bằng đông y ngày càng được nhiều cha mẹ lựa chọn do mang lại hiệu quả cao và không gây bất cứ tác dụng phụ nào. Thuốc đông y chữa bệnh từ gốc và hỗ trợ tăng cường sức đề kháng nên có thể loại bỏ viêm xoang dứt điểm, tác dụng tốt với cả trường hợp viêm xoang do vi khuẩn lẫn virus.

Hiện nay, cha mẹ có thể tham khảo một số bài thuốc đông y chữa viêm xoang an toàn và lành tính cho trẻ như:

Bài thuốc đông y số 1

Thành phần: Thương nhĩ tử, phù ly, xích thược, thoát hạch nhân, hồng hoa, bạc hà mỗi vị 9g, vỏ cam 5g, nhẫn đông hoa 30g, liên kiều 12g.
Cách dùng: Đem thuốc sắc làm 2 lần lấy nước trộn chung với nhau. Ngày dùng 1 thang chia làm 2 lần uống. Bài thuốc Đông y này có tác dụng đặc trị viêm xoang, viêm vòm họng.

Bài thuốc đông y số 2

Thành phần: Ké đầu ngựa 15g, tân di 25g, thần hươu 50g, bạc hà 5g.
Cách dùng: Các vị thuốc sao khô, tán thành bột mịn. Mỗi ngày 3 – 4 lần lấy thuốc hít để giảm đau nhức mũi, nghẹt mũi.

Bài thuốc đông y số 3

Thành phần: Sinh địa, kim ngân hoa và ké đầu ngựa mỗi vị 16g, huyền sâm, mạch môn, hoàng cầm và đan bì mỗi loại 12g.
Cách sử dụng: Sắc mỗi ngày 1 thang chia làm 3 lần uống.

Bài thuốc đông y số 4

Thành phần: Kim ngân hoa, hy thiên thảo, ké đầu ngựa, ngư tinh thảo mỗi vị 16g, mạch môn 12g và chi tử 8g. Trường hợp sợ lạnh hoặc có biểu hiện sốt, đau đầu thì thay thế mạch môn và hoàng cầm bằng 12g ngưu bàng, 12g bạc hà.
Cách dùng: Đem thuốc sắc với 500ml cạn còn một nửa thì ngưng. Chia làm 3 lần uống. Dùng khi bị viêm xoang cấp tính.

Cách chăm sóc, phòng ngừa viêm xoang ở trẻ

Bên cạnh việc điều trị viêm xoang cho trẻ, cha mẹ cần chú trọng đến việc chăm sóc, phòng ngừa bệnh tái phát. Cha mẹ cần lưu ý các vấn đề sau:

Thường xuyên sử dụng nước muối sinh lý để vệ sinh tai mũi họng cho trẻ.
Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ gây dị ứng là phấn hoa, hóa chất hoặc lông động vật.
Nên để nhiệt độ phòng lý tưởng là 28 độ và không nên cho trẻ nằm quá lâu trong phòng điều hòa.
Cần vệ sinh môi trường sống thường xuyên để hạn chế sự phát triển của vi khuẩn, nấm mốc.
Có thể sử dụng máy lọc không khí, máy tạo ẩm.
Chú ý bảo vệ hệ hô hấp cho trẻ khi trời lạnh. Cần điều trị triệt để cảm lạnh, cảm cúm dứt điểm, không được để ủ bệnh.
Cần tăng cường bổ sung khoáng chất, vitamin trong thực đơn cho trẻ.
Quan sát các triệu chứng của trẻ và đưa trẻ đến bệnh viện khi có các triệu chứng bất thường.

Viêm xoang cấp ở trẻ em là bệnh lý hô hấp thường gặp, khá nguy hiểm và ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của trẻ. Vì thế, các bậc cha mẹ cần quan tâm, chăm sóc trẻ đúng cách và đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám, điều trị bệnh kịp thời.