Thoái hóa cột sống là bệnh lý xương khớp mãn tính, cần điều trị trong thời gian dài. Thuốc Đông y là phương pháp điều trị thoái hóa cột sống đơn giản, có tính an toàn và hiệu quả cao nên được nhiều người sử dụng. Bài viết dưới đây tổng hợp 11 bài thuốc Đông y trị thoái hóa cột sống thông dụng nhất.
Thoái hóa cột sống là bệnh gì?
Có 2 thể bệnh thoái hóa cột sống phổ biến nhất là thoái hóa cột sống thắt lưng và thoái hóa đốt sống cổ.
- Thoái hóa cột sống thắt lưng: Là tình trạng thoái hóa cột sống ở vùng thắt lưng, bệnh nhân bị thoái hóa sụn khớp và đĩa đệm cột sống, vùng xương dưới sụn và màng hoạt dịch có sự thay đổi. Bệnh tiến triển chậm, gây đau, hạn chế vận động, có thể gây biến dạng cột sống thắt lưng (không có dấu hiệu viêm).
- Thoái hóa đốt sống cổ: Là tình trạng hao mòn của sụn và xương, ảnh hưởng đến các khớp và đĩa đệm tại cột sống cổ. Bệnh gây đau mỏi, tê cứng vùng cổ vai gáy. Nếu các nhân đĩa đệm thoái vị và chèn ép vào rễ thần kinh và tủy sống, cơn đau sẽ lan xuống 2 tay, nếu nặng có thể gây yếu và liệt chi.
Các bài thuốc Nam trị thoái hóa cột sống
Đây là những bài thuốc Đông y theo kinh nghiệm dân gian. Do thành phần đơn giản, ưu điểm lành tính, an toàn nên phương pháp này được nhiều người bệnh lựa chọn để điều trị tại nhà.
Bài thuốc từ ngải cứu
Lá ngải cứu có vị cay, đắng, tính ấm, quy vào kinh tỳ, can, thận, giúp khứ hàn, giảm đau.
- Bài thuốc 1: Ngải cứu và muối hạt
Dùng 300g lá ngải cứu, rửa sạch, ngâm nước muối loãng để loại bỏ vi khuẩn. Sau đó sao ngải cứu cùng 1 thìa muối hạt trên chảo nóng. Cho hỗn hợp thu được vào 1 mảnh vải sạch rồi chườm trực tiếp lên vùng cột sống bị thoái hóa.
Nên thực hiện phương pháp này mỗi buổi tối trước khi đi ngủ. Thực hiện liên tục 2 tuần bạn sẽ thấy triệu chứng bệnh thuyên giảm đáng kể.
- Bài thuốc 2: Ngải cứu và mật ong
Chuẩn bị 300g ngải cứu tươi, rửa sạch, ngâm nước muối loãng rồi để ráo nước. Giã nhuyễn ngải cứu rồi lọc lấy nước cốt. Thêm 2 thìa mật ong vào nước ngải cứu, khuấy đều rồi uống.
Nên uống nước ngải cứu mật ong 2 lần/ngày vào sáng và chiều tối. Sau khoảng 2 tuần triệu chứng đau nhức do thoái hóa cột sống sẽ cải thiện.
Bài thuốc từ lá lốt
Lá lốt có tính ấm, vị cay nồng, giúp giảm đau nhức, khó tiêu, đau đầu,…
- Bài thuốc 1: Lá lốt, cây chó đẻ, ngải cứu
Chuẩn bị 300g lá lốt, 300g ngải cứu và 300g cây chó để. Nhặt và rửa sạch, để ráo nước. Dùng cối giã nhỏ hoặc xay nhuyễn. Đun nóng chảo, đổ hỗn hợp trên vào, sao tới khi nóng già. Dùng 1 viếng vải mỏng để bọc hỗn hợp thu được, chườm lên vị trí bị thoái hóa. Khi thuốc nguội, bạn có thể sao nóng lại và tiếp tục chườm.
Nên thực hiện bài thuốc vào mỗi tối trước khi đi ngủ. Sau 2 tuần sẽ có hiệu quả giảm đau, tăng cường lưu thông máu.
- Bài thuốc 2: Lá lốt, lá đinh lăng, cây trinh nữ
Chuẩn bị nguyên liệu gồm lá lốt, cây trinh nữ và cây đinh lăng. Rửa sạch rồi chặt thành khúc nhỏ, phơi khô. Sau khi dược liệu đã khô, bạn sao vàng từng loại trên chảo nóng rồi bảo quản trong bình thủy tinh, đậy kín để dùng dần.
Mỗi lần lấy 10g mỗi loại dược liệu, sắc nước, uống thay nước lọc. Sau 1 tuần sử dụng nếu bệnh vẫn nặng thì bạn nghỉ 5 ngày rồi tiếp tục uống.
Bài thuốc từ xương rồng
Chuẩn bị 2 – 3 lá xương rồng bẹ. Loại bỏ hết phần gai xương, mang phần thịt xương rồng ngâm ở trong nước muối loãng khoảng 5 – 7 phút để loại bỏ sạch nhựa và mủ. Nướng phần thịt xương rồng cho nóng rồi đắp lên vùng cột sống bị đau. Khi xương rồng có dấu hiệu nguội đi bạn có thể tiếp tục nướng nóng lên rồi chườm tiếp.
Để đạt hiệu quả tốt nhất bạn nên thực hiện 2 lần/ngày. Kiên trì thực hiện sau 10 – 20 ngày những cơn đau nhức sẽ giảm đi rõ rệt.
Bài thuốc từ đu đủ xanh, rượu, gừng
Chuẩn bị đầy đủ đu đủ xanh, rượu, gừng và một túi vải mỏng. Hãy rửa sạch đu đủ, gừng và ngâm trong nước muối loãng để loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn.
- Với đu đủ xanh, cắt riêng phần đầu quả. Đối với gừng tươi, gọt sạch lớp vỏ bên ngoài, giã nhuyễn.
- Trộn đều gừng với rượu trắng thành hỗn hợp sệt rồi cho vào bên trong quả đu đủ. Đậy nắp lại, nướng cho tới khi chín.
- Khi đu đủ đã chín, gọt bỏ phần vỏ bị cháy bên ngoài. Cho quả đu đủ vào trong túi sạch đã chuẩn bị trước đó rồi bóp nhuyễn đều các nguyên liệu thành hỗn hợp.
- Đắp hỗn hợp này lên khu vực bị đau trong khoảng 20 phút.
Với bài thuốc này bạn cần chú ý về nhiệt độ, mức độ nóng cần duy trì vừa phải, nằm trong sức chịu đựng. Để bài thuốc phát huy hiệu quả tốt nhất người bệnh cần kiên trì thực hiện trong thời gian dài.
Lưu ý: Các bài thuốc trên chỉ có tác dụng với bệnh thoái hóa cột sống nhẹ, giúp giảm triệu chứng đau nhức.
Bài thuốc Đông y trị thoái hóa cột sống kê đơn
Theo Đông y bệnh thoái hóa cột sống có nhiều thể bệnh khác nhau. Các bác sĩ sẽ dựa trên từng thể bệnh để áp lựa chọn bài thuốc điều trị phù hợp.
Thoái hóa cột sống thể thấp nhiệt
Đây là chứng bệnh do phong nhiệt ứ trệ, lâu dần gây đau nhức xương khớp, cơ thể nóng nảy, nước tiểu vàng. Người bệnh thường xuyên bị đau nhức vùng cột sống, cảm giác ấm nóng ở vùng thoái hóa, rêu lưỡi vàng, mạch hoạt sác.
Thoái hóa cột sống thể thấp nhiệt cần sử dụng những vị thuốc có tính ôn để thanh nhiệt, hóa thấp. Cụ thể:
- Thương truật: Kiện tỳ, ích khí, phát hãn, tán phong, giải uất.
- Mật gấu: Đánh tan huyết khối, tăng cường lưu thông khí huyết, thanh nhiệt, giảm đau.
- Nhân trần: Có tính hơi hàn, giúp thanh nhiệt, trừ thấp.
- Hoàng bá: Thanh nhiệt, táo thấp, trừ lao, giải độc.
- Phòng kỷ: Trừ phong, lợi thủy.
- Đương quy: Bổ huyết, cường gân kiện cốt, giải uất khí, trừ thấp nhiệt.
- Ngũ gia bì: Mạnh gân xương, dưỡng thận, ích tinh, trừ phong, trừ thấp, tiêu phù nề, bổ trung.
- Hy thiêm: Chỉ thống, giải độc, lợi gân cốt, an thần.
- Bạch thược: Phá kiên tích, trừ huyết ứ, thư kinh, chỉ thống, dưỡng huyết.
- Uy linh tiên: Thông kinh hoạt lạc, trừ phong, hành khí.
- Trạch tả: Bổ huyết, bổ thận, lợi niệu, mạnh gân xương.
Liều lượng từng vị thuốc được bác sĩ gia giảm tùy từng bệnh. Khi dùng, người bệnh sắc uống mỗi ngày 1 thang, chia thành nhiều lần uống, dùng hết trong ngày.
Thoái hóa cột sống thể hàn thấp
Bệnh hình thành do phong hàn ứ trệ, vùng cột sống bị đau đột ngột. Với thể bệnh này, bệnh nhân hay bị đau khi thời tiết ẩm, mưa, lạnh, đau nhức khu trú ở 1 bên kèm tình trạng co cứng cơ. Triệu chứng bệnh thường gia tăng khi vận động mạnh, đột ngột hoặc khi cúi gập người.
Điều trị thoái hóa cột sống thể hàn thấp cần sử dụng bài thuốc có tác dụng khu phong, tán hàn, trừ thấp. Cụ thể:
- 16g kê huyết đằng: Bổ huyết, thông kinh lạc, chỉ thống.
- 12g ý dĩ: Hạ khí, lợi trường vị, trừ tà khí.
- 8g can khương: Ôn trung, khứ hàn, cầm máu, hồi dương thông mạch.
- 8g thiên niên kiện: Trừ phong, giải thấp, mạnh gân kiện cốt.
- 8g quế chi: Trừ hàn, ấm kinh lạc.
- 16g tỳ giải: Thanh nhiệt, giải độc, trừ thấp nhiệt, lợi tiểu.
- 9g thương truật: Trừ tà khí, tán phong, phát hãn, an tỳ, giải uất, ích khí.
- 16g xuyên khung: Ôn trung nội hàn, hành khí, bổ huyết, khứ phong, khai uất, điều hòa mạch, chỉ thống.
- 16g tang ký sinh: Bồi bổ can thận, chỉ thống, mạnh gân xương.
- 6g trần bì: Lợi phế khí, kiện tỳ, chỉ tả, chỉ khái, táo thấp.
Bài thuốc sắc uống mỗi ngày 1 thang cho tới khi khỏi bệnh.
Thoái hóa cột sống thể dương hư
Tình trạng dương suy âm thịnh khiến xương khớp bị mệt mỏi, khí huyết không thông, chân tay lạnh, nhức mỏi nếu ngồi lâu.
Dưới đây là bài thuốc đông y trị thoái hóa cột sống thể dương hư phổ biến nhất:
- 3g ma hoàng chích: Giải biểu, phát hãn, lợi thủy, trừ hàn nhiệt, tán tụ, khứ phong, tiêu thù, lợi niệu, bình suyễn.
- 9g ngưu tất: Bổ thận, bổ can, hoạt huyết, trừ ứ bế, lợi tiểu, mạnh gân xương.
- 12g thục địa: Bổ thận, bổ huyết, dưỡng huyết, ích tinh, sinh tân chỉ khát.
- 15g hoàng kỳ chích: Bổ khí, ích vệ, cố biểu, lợi thủy, sinh cơ.
- 9g quy đầu (rễ phần đầu của đương quy): Giảm đau, bổ huyết, hoạt huyết.
- 6g nhục quế: Thông kinh lạc, hoạt huyết, chỉ thống, giảm đau.
- 9g thục phụ tử: Ôn thận, hồi dương chỉ thống, thông hành các kinh.
- 12g lộc giác xương: Cầm máu, hoạt huyết, cường tinh, ích khí, bổ trung, mạnh gây xương.
- 12g quy bản chích: Bổ thận, mạnh gân xương dưỡng âm tiềm dương.
- 15g tang ký sinh: An thai, bổ gan thận, mạnh gân cường cốt.
- 12 bổ cốt chỉ: Ôn tỳ chỉ tả, bổ thận tráng dương, chủ trị đau xương khớp.
- 9g hán phòng kỷ: Trừ phong, lợi thủy, khai uất.
- 6g chế nhũ hương: Hoạt huyết, hành khí, chỉ thống, thư cân.
- 6g cam thảo: Ôn trung, giải độc, thông kinh hoạt lạc, cường gân kiện cốt, thanh nhiệt, nhuận phế, hạ khí, chỉ khái.
Bài thuốc trên sắc uống hàng ngày, mỗi ngày 1 thang.
Thoái hóa cột sống thể huyết ứ
Thể bệnh này do ngoại thương hoặc mang vác vật nặng thường xuyên gây ra. Bệnh nhân xuất hiện các cơn đau cục bộ tại vùng cột sống bị thoái hóa, khó vận động, kèm theo triệu chứng đau đầu, chóng mặt.
Do nguyên nhân gây bệnh là huyết ứ khiến khí huyết không thông nên để điều trị bệnh thoái hóa cột sống thể huyết ứ cần dùng bài thuốc Đông y có tác dụng hành khí, hoạt huyết, thư cân hoạt lạc. Cụ thể:
- 10g nhũ hương: Chỉ thống, hoạt huyết, điều khí, thư cân, bổ can.
- 10g đào nhân: Phá huyết, khử huyết ứ, hoạt huyết, hành huyết, nhuận táo, thư kinh.
- 12g đương quy: Nhuận tràng, điều khí, bổ huyết, chữa đau nhức xương khớp.
- 10g mộc dược: Hoạt huyết, chỉ thống, mạnh gân xương, giảm sưng tấy.
- 10g huyền hồ: Chỉ thống, hoạt huyết, tán huyết ứ, lợi khí.
- 10g ngưu tất: Bổ thận, bổ can, bồi bổ gân xương, trừ ứ bế, hoạt huyết, lợi tiểu.
- 8g nhục quế: Tăng lưu thông khí huyết, trừ hàn lạnh, ấm kinh lạc, chỉ thống.
Bệnh nhân đem thuốc sắc mỗi ngày 1 tháng, dùng hết trong ngày, uống liên tục trong 2 – 3 tháng.
Thoái hóa cột sống thể can thận hư
Đây là chứng bệnh đau nhức cột sống do can thận suy yếu, cơ thể suy nhược, thường xuyên mệt mỏi, đau nhức.
Bài thuốc Đông y trị thoái hóa cột sống thể can thận hư gồm các vị thuốc sau:
- 8g bạch thược: Chỉ thống, thu hãn, nhu can, dưỡng huyết.
- 8g ngũ gia bì: Trừ thấp, bổ trung, dưỡng thận, minh mục, cường gân kiện cốt, mạnh gân xương.
- 10g bạch linh: An thần, lợi tiểu, trừ thấp nhiệt.
- 20g thục địa: Ôn trung, sinh huyết, thông huyết mạch, dưỡng âm.
- 10g ngưu tất: Bổ can thận, lợi tiểu, trừ huyết ứ, hoạt huyết, mạnh gân xương.
- 1g tục đoạn: Bổ can thận, bổ gân xương, hoạt huyết.
Người bệnh sắc uống mỗi ngày 1 thang, chia làm nhiều lần uống, uống hết trong ngày.
Ưu nhược điểm của thuốc Đông y trị thoái hóa cột sống
Ưu điểm
- An toàn: Bài thuốc Đông y sử dụng thảo dược tự nhiên, ít tác dụng phụ.
- Hiệu quả: Thuốc Đông y tuân theo nguyên tắc điều trị bệnh từ gốc, vừa giúp cải thiện triệu chứng, vừa giúp ngăn bệnh tái phát, hạn chế biến chứng.
- Cải thiện khả năng vận động: Thuốc Đông y giúp tăng cường khí huyết, lưu thông kinh mạch, hỗ trợ phục hồi chức năng vận động của cột sống và các chi.
- Tăng cường sức khỏe: Ngoài điều trị, bài thuốc Đông y còn giúp bồi bổ cơ thể toàn diện, nâng cao sức đề kháng.
Nhược điểm
- Hiệu quả chậm: Thuốc Đông y thẩm thấm từ từ, tác động từ căn nguyên nên hiệu quả thường chậm hơn so với Tây y.
- Cần kiên trì: Thuốc Đông y cần sử dụng trong thời gian dài, thường là vài tháng, mới đảm bảo được hiệu quả điều trị.
- Cần lựa chọn bác sĩ uy tín: Không phải bác sĩ nào cũng có đủ trình độ và kinh nghiệm để kê đơn bốc thuốc cho người bệnh.
Lưu ý khi dùng thuốc Đông y trị thoái hóa cột sống
Dù khá an toàn nhưng khi áp dụng phương pháp điều trị thoái hóa cột sống bằng thuốc Đông y người bệnh vẫn nên lưu ý một số điều sau đây:
- Người bị bệnh cao huyết áp hoặc tiểu đường, phụ nữ thời kỳ mang thai hoặc cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Hàm lượng dược tính trong các vị thuốc thường rất ít nên chỉ có tác dụng giảm nhẹ triệu chứng, người bệnh cần kiên trì điều trị để đạt hiệu quả tốt nhất.
- Ngoài dùng thuốc Đông y, người bệnh nên kết hợp với các phương pháp trị liệu y học cổ truyền khác như châm cứu, bấm huyệt, cấy chỉ, chườm nóng lên cùng cột sống bị đau nhức, co cứng,…
- Đảm bảo mua thuốc tại địa chỉ uy tín vì trên thị trường hiện nay có nhiều dược liệu kém chất lượng, dược liệu bị rút hết dược chất, dược liệu chứa hóa chất,…
- Tác dụng của thuốc Đông y có thể khác nhau ở mỗi người, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như triệu chứng bệnh, mức độ bệnh, khả năng dung nạp của bệnh nhân,…
- Nếu dùng thuốc Đông – Tây y kết hợp người bệnh cần xin ý kiến tư vấn từ bác sĩ chuyên môn.
- Áp dụng chế độ dinh dưỡng khoa học, tăng cường sử dụng các loại thực phẩm tốt cho xương khớp như thực phẩm giàu Omega-3, Vitamin D, Canxi,…
- Cân bằng thời gian làm việc và nghỉ ngơi, kết hợp tập luyện thể dục thể thao một cách khoa học, giữ cân nặng ở mức hợp lý.
- Hạn chế sử dụng các thực phẩm không tốt cho sức khỏe như rượu bia, thực phẩm có hàm lượng purin và fructozo cao, đồ ăn liền, không hút thuốc lá,…
Bài viết trên đây đã tổng hợp đầy đủ những bài thuốc Đông y trị thoái hóa cột sống tốt nhất và những điều cần lưu ý khi sử dụng. Để đạt hiệu quả điều trị cao và an toàn, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp nào.
