Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là căn bệnh xương khớp phổ biến trong xã hội hiện nay. Bệnh không những gây đau đớn mà còn ảnh hưởng đến khả năng vận động và sinh hoạt của người bệnh. Do đó chủ động tìm hiểu những thông tin về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị dưới đây là mà một trong những cách phòng ngừa hiệu quả những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là gì? Nguyên nhân gây bệnh
Thoát vị đĩa đệm thắt lưng là tình là tình trạng bao xơ lưng bị rách, nhân nhầy thoát ra ngoài và gây chèn ép lên hệ thần kinh ở lưng. Theo các chuyên gia, thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng thường tập trung chủ yếu ở các đốt sống L4-L5, L5-S1. Vì đây được coi là bản lề vận động trọng yếu của cơ thể, thường xuyên chịu áp lực lớn.
Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng có thể khởi phát ở tất cả các đối tượng, trong đó phổ biến nhất là độ tuổi người lao động từ 30 đến 55 tuổi. Dù không gây nhiều nguy hiểm đến tính mạng nhưng căn bệnh này lại tiềm ẩn rất nhiều hiểm họa khôn lường. Vì vậy cách tốt nhất để hạn chế các biến chứng nguy hiểm trên là tìm hiểu thông tin và phòng ngừa bệnh từ sớm.
Tâm lý chủ quan, coi nhẹ khả năng khởi phát bệnh là một trong những nguyên nhân khiến nhiều người phải đối mặt với căn bệnh nguy hiểm này. Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng hiện không chỉ là nỗi lo của người cao tuổi mà có xu hướng trẻ hóa ở đội ngũ văn phòng và công nhân lao động.
Dưới đây là những nguyên nhân gây ra căn bệnh này mà bạn không nên bỏ qua.
- Ngồi làm việc quá lâu: Đây được coi là nguyên nhân phổ biến gây ra căn bệnh này. Bởi việc ngồi một chỗ quá lâu sẽ khiến cột sống phải chịu áp lực lớn, lâu dần dẫn đến tình trạng suy yếu, đẩy nhanh dấu hiệu lão hóa, thoát vị.
- Lao động nặng: Thường xuyên mang vác hoặc di chuyển đồ vật nặng sẽ khiến cột sống thắt lưng bị đè ép. Kết hợp thêm chế độ ăn uống, nghỉ ngơi không hợp lý sẽ khiến tình trạng viêm nhiễm và đau nhức trở nên tồi tệ hơn. Lâu dần bao xơ bên ngoài bị rách tạo điều kiện để các nhân nhầy và đĩa đệm bị lệch ra khỏi vị trí ban đầu.
- Tuổi tác: Lão hóa tự nhiên do tuổi tác là vấn đề mà bất kỳ ai cũng phải trải qua. Bởi ở giai đoạn này, khả năng hấp thụ và chuyển hóa canxi trong cơ thể gần như bằng không khiến các bệnh lý về xương khớp có nguy cơ bùng phát và gia tăng.
- Thừa cân: Béo phì, thừa cân sẽ khiến mạch máu bị chèn ép bởi các lớp mỡ bên ngoài, giảm khả năng lưu thông khí huyết và các chất dinh dưỡng đến xương khớp. Từ đó làm tăng nguy cơ bị thoát vị và thoái hóa đĩa đệm.
- Chấn thương: Những yếu tố khách quan ngoài ý muốn như chấn thương, tai nạn lao động, xe cộ cũng có thể khiến rách bao xơ, làm dịch nhầy tràn ra và gây thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng.
- Yếu tố di truyền: Các số liệu nghiên cứu cho thấy những gia đình có tiền sử bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng thì con cái sinh ra có khả năng bị bệnh cao hơn gấp nhiều lần so với người bình thường.
Triệu chứng thoát vị đĩa đệm thắt lưng
Các cơn đau nhức xương khớp do thoát vị đĩa đệm có thể bị nhầm lẫn với các triệu chứng của bệnh lý xương khớp khác. Do vậy, trang bị cho mình những kiến thức về dấu hiệu thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng sẽ là tiền đề giúp người bệnh tránh được những sai lầm trong nhận diện, điều trị bệnh.
Triệu chứng thoát vị đĩa đệm cột sống lưng phổ biến:
- Người bệnh thường xuyên bị đau nhức vùng lưng, đặc biệt là khi cúi đầu hoặc làm việc nặng.
- Xuất hiện triệu chứng tê bì, ngứa ran ở gan, mu bàn chân.
- Sau khi ngủ dậy người bệnh sẽ có cảm giác cứng cổ, đau vùng thắt lưng và vai.
- Tổn thương có thể diễn ra tại một hoặc nhiều đĩa đệm trên cột sống lưng. Vì vậy, cảm giác đau sẽ lan dọc các rễ thần kinh. Trong trường hợp đĩa đệm bị rách, người bệnh sẽ thấy nhức mỏi tại một bên thắt lưng nhất định.
- Cơn đau lan từ vùng thắt lưng xuống mông và hai bên chân gây ảnh hưởng đến khả năng vận động và di chuyển của người bệnh.
- Ở giai đoạn phồng lồi đĩa đệm, người bệnh sẽ thường xuất hiện tình trạng sưng tấy, viêm đỏ tại vùng đau. Phần đốt sống lưng bị thoát vị đĩa đệm sẽ trở nên nóng ran khi chạm vào.
- Ngoài triệu chứng đau nhức thắt lưng, một số người bệnh ở giai đoạn nặng còn có thể mất kiểm soát bàng quang và ruột. Số khác bị suy giảm chức năng tình dục nghiêm trọng.
Triệu chứng điển hình theo từng vị trí thoát vị:
- Nếu thoát vị đĩa đệm cột sống lưng L4- L5: Cơn đau lan nhanh từ mông ra đùi, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc nhấc chân và di chuyển.
- Đối với những bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm cột sống lưng L5- S1: Cơn đau buốt kéo dài từ mông tới đùi ngoài, sau đó xuống cẳng chân, mu bàn chân. Khiến người bệnh không thể cử động phần thân trên của chân, ngón chân cái bị căng cứng, các ngón chân khác thì co quắp khó chịu.
Các biến chứng nguy hiểm của thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng có thể gây ra rất nhiều các biến chứng nguy hiểm. Một số vấn đề nghiêm trọng mà người bệnh có thể gặp phải khi mắc căn bệnh này bao gồm:
- Ảnh hưởng đến dây thần kinh: Vùng cột sống thắt lưng là nơi có rất nhiều dây thần kinh. Do đó khi bị thoát vị các dây thần kinh ở khu vực này sẽ bị tổn thương và chèn ép nghiêm trọng, gây đau nhức, khó chịu cho người bệnh.
- Biến đổi dáng đi: Không những gây đau đớn, thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng còn khiến các bộ phận xung quanh như: Mông, đùi, cẳng chân, bàn chân, ngón chân bị ảnh hưởng. Lúc này người bệnh sẽ có xu hướng đi cà nhắc, nghiêng người về một bên để giảm bớt cơn đau. Lâu ngày hình thành nên thói quen gù lưng, khập khiễng, vẹo cột sống.
- Teo cơ: Ở giai đoạn nặng, khi nhân nhầy chèn ép lên dây thần kinh và tủy sống, khiến quá trình vận chuyển máu tới các chi bị ảnh hưởng. Thời gian đầu, người bệnh chỉ thấy mệt mỏi, yếu cơ, khó vận động và di chuyển. Nhưng nếu để lâu, có thể dẫn đến teo cơ, bại liệt nửa người, thậm chí là mất khả năng lao động hoàn toàn.
- Hội chứng đau khập khễnh: Trong số các tổn thương do thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng gây ra có hội chứng đau khập khễnh cách hồi, rối loạn vận động và không làm chủ được sức khỏe của chính mình.
- Rối loạn đại tiểu tiện: Khi dây thần kinh vùng thắt lưng bị chèn ép người bệnh có thể phải đối mặt với biến chứng đại tiểu tiện không tự chủ. Ban đầu, hiện tượng này thường biểu hiện bằng việc bí tiểu, đái dầm, sau đó là nước tiểu chảy không tự chủ.
- Rối loạn cảm giác: Một số trường hợp bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng được ghi nhận là mất cảm giác đau đớn, nóng, lạnh tại các chi.
- Liệt chi: Biến chứng này thường xảy ra ở giai đoạn cuối của bệnh. Lúc này người bệnh phải đối mặt với nguy cơ bị liệt ngoại vi ở hai cẳng chân, bàn chân và các ngón chân.
Phương pháp chẩn đoán bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
Ngay khi nhận thấy các biểu hiện bất thường tại vùng lưng và chân, người bệnh nên chủ động đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được kiểm và chẩn đoán chính xác.
Thông qua các xét nghiệm chuyên sâu, bác sĩ sẽ đưa ra lời nhận định về mức độ tổn thương và phương pháp điều trị phù hợp cho từng người. Một số phương pháp chẩn đoán chính xác bệnh gồm:
- Xét nghiệm lâm sàng: Thông qua việc khai thác tiền sử bệnh lý, triệu chứng lâm sàng các bác sĩ sẽ đưa ra kết luận ban đầu về tình trạng hiện tại.
- Chụp X- Quang: Hình ảnh X- Quang thu được sẽ giúp bác sĩ đưa ra nhận định về mức độ tổn thương và vị trí xảy ra thoát vị.
- Chụp cộng hưởng từ: Biện pháp MRI được các chuyên gia đánh giá cao hơn cả so với X – Quang. Phương pháp này không những giúp xác định được các đốt xương bị thoát vị mà còn thu được hình ảnh của các mô mềm xung quanh.
- Chụp cản quang: Phương pháp này sẽ sử dụng chất cản quang để đưa sâu vào phần tủy sống, nhằm thu được hình ảnh rõ nét nhất về diễn tiến của thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng.
- Một số kỹ thuật khác: Ngoài các xét nghiệm kể trên người bệnh còn có thể phải tiến hành chụp CT, điện cơ đồ để phân biệt chính xác với các căn bệnh xương khớp khác.
Cách chữa thoát vị đĩa đệm cột sống lưng
Theo các chuyên gia, thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng có thể khắc phục được nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, đối với những bệnh nhân xuất hiện biến chứng hoặc bước vào giai đoạn 3,4 thì khả năng phục hồi sẽ thấp hơn nhiều lần. Một số biện pháp điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng gồm:
Tây y trị thoát vị đĩa đệm
Để giảm nhanh các triệu chứng đau nhức do thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng gây ra, các bác sĩ có thể sẽ chỉ định cho người bệnh các loại thuốc giảm đau, chống viêm, ức chế thần kinh dưới đây.
- Thuốc giảm đau: Tùy vào tình trạng cũng như cơ địa của từng người bệnh mà các bác sĩ có thể chỉ định những loại thuốc giảm đau thông thường như: Paracetamol hoặc thuốc giảm đau, kháng viêm không Steroid như Aspirin, Diclofenac, Meloxicam… Đối với những trường hợp nghiêm trọng hơn, có nguy cơ biến chứng cao thì thuốc giảm đau gây nghiện và tiêm màng cứng có thể được cân nhắc chỉ định.
- Thuốc chống co cứng: Tác dụng của nhóm thuốc này là giãn gân, kích thích hoạt động mạch máu được trơn tru hơn, từ đó giúp giảm áp lực lên các dây thần kinh hiệu quả. Một số loại thuốc chống co cứng thường được dùng để điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là: Carisoprodol, Methocarbamol, Metaxalone, ….
- Thuốc nhóm ức chế thần kinh: Nhóm thuốc này có chứa vitamin B giúp giảm đau, chống viêm và tăng khả năng hấp thụ canxi cho cơ thể tốt nhất.
- Corticoid: Nhóm thuốc này thường được chỉ định cho những trường hợp bệnh nặng. Tuy nhiên do tiềm ẩn rất nhiều tác dụng phụ nên khi thực hiện tiêm Corticoid người bệnh nên tìm đến các cơ sở khám chữa uy tín trên toàn quốc.
- Thuốc đặc trị: Các loại thuốc đặc trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng hiện nay chứa rất nhiều hoạt chất tốt cho xương khớp như: Glucosamine, Collagen type II, Chondroitin, Cellulose,…. không chỉ giúp phục hồi vết thương mà còn thúc đẩy tái tạo sụn khớp và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm của bệnh.
Do tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ với gan, thận và dạ dày nên khi sử dụng các loại thuốc Tây trị thoát vị đĩa đệm, người bệnh nên tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý tăng, giảm hoặc ngừng sử dụng giữa chừng gây ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị.
Chữa thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng từ Đông y
Nếu Tây y chỉ tập trung vào việc giải quyết các triệu chứng trước mắt thì Đông y lại giúp cải thiện bệnh từ sâu bên trong. Tuy nhiên việc áp dụng các bài thuốc Đông y này lại đòi hỏi thời gian sử dụng kiên trì và liên tục.
Một số bài thuốc chữa thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng từ Đông y như:
- Bài thuốc 1: Mộc qua, nữ trinh tử, hạn liên thảo, bạch truật, phục linh, lạc thạch đằng sau khi rửa sạch thì sắc cùng 730ml nước lọc, chắt thuốc uống hết trong ngày để đạt kết quả tốt nhất.
- Bài thuốc 2: Chuẩn bị thục địa, cỏ xước, cao quy bản, tang ký sinh, sơn thù, cao ban long, đỗ trọng đem sắc thành thuốc rồi sử dụng hết trong ngày. Để đạt được hiệu quả tốt nhất, người bệnh nên sử dụng mỗi ngày 3 thang, duy trì từ 1-2 tuần.
Dân gian chữa bệnh hiệu quả
Ngoài tây y, Đông y thì các mẹo vặt dân gian cũng được rất nhiều người ưa chuộng. Một số mẹo vặt dân gian chữa thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng như:
- Dùng lá ngải cứu: Với các thành phần chứa tinh dầu và hoạt chất giảm đau, kháng viêm ngải cứu là một trong những vị thuốc chữa xương khớp tốt nhất hiện nay. Người bệnh chỉ cần lấy 1 nắm lá ngải cứu, làm sạch rồi thái nhỏ. Sau khi sao nóng trên chảo cùng 1 thìa muối trắng thì đắp lên vùng bị đau. Áp dụng liên tục từ 2-3 ngày sẽ thấy hiệu quả rõ rệt.
- Dùng lá lốt: Lá lốt không những giúp tăng cường khí huyết, giảm đau thắt lưng mà còn hỗ trợ đẩy lùi hàn khí trong người. Lấy khoảng 20 -30 g lá lốt, say nhuyễn, lọc lấy nước cốt rồi đun sôi cùng 100ml nước lọc để uống hàng ngày.
- Đinh lăng: Ngoài tác dụng bồi bổ cơ thể, đinh lăng còn nổi tiếng với công dụng chữa thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Người bệnh chỉ cần lấy phần thân và rễ của cây đinh lăng, sau đó làm sạch, thái nhỏ rồi sấy khô. Đem nguyên liệu trên đi nấu với 500ml nước rồi dùng dần trong ngày.
- Gừng: Gừng có tính cay, vị ấm, khả năng xua hàn, chống viêm, giải độc rất tốt. Cách trị thoát vị đĩa đệm cột sống lưng bằng gừng khá đơn giản. Chỉ cần lấy 40- 60g gừng tươi, đập dập rồi ngâm chung với 300ml rượu trắng. Sau khoảng 40- 60 ngày thì lấy phần nước cốt ra để xoa bóp vào phần bị đau.
Điều trị ngoại khoa
Đối với những trường hợp bệnh nặng, quá trình điều trị nội khoa không đạt kết quả, các bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh phương pháp phẫu thuật.
Một số phương pháp phẫu thuật đĩa đệm cột sống thắt lưng hiện nay như: Mổ nội soi, mổ hở, thay thế một phần hoặc toàn bộ đĩa đệm. Dù đem lại hiệu quả nhanh chóng song phẫu thuật ngoại khoa lại tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ: Nhiễm trùng, chảy máu, chấn thương,… Do đó khi thực hiện phương pháp này, người bệnh nên lựa chọn những cơ sở khám chữa uy tín trên toàn quốc.
Vật lý trị liệu
Một số bài tập trị liệu dưới đây cũng có thể giúp cải thiện các triệu chứng của thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng hiệu quả. Các bài tập gồm:
- Chạy bộ: Đây là hình thức phù hợp với đại đa số người bệnh và dễ dàng áp dụng ở mọi nơi. Thay vì đến các phòng tập hiện đại, người bệnh có thể tập ở nhà hoặc công viên gần nơi sinh sống. Thời gian tập luyện lý tưởng là từ 30 -45 phút. Quá trình tập enen đi thẳng lưng, hít thở đều để đẩy lùi cơn đau nhức hiệu quả.
- Bơi lội: Bài tập này sẽ giúp tăng cường cơ bắp, kéo giãn phần lưng, ngừa nguy cơ thoát vị đĩa đệm cột sống thắng lưng.
- Yoga: Ngoài tác dụng thư giãn tinh thần, yoga còn đem đến cho người tập những công dụng không ngờ trong việc điều trị thoát vị đĩa đệm. Một số động tác trong yoga đặc biệt là phần lưng sẽ giúp tăng cường lưu thông máu, rèn luyện độ dẻo dai cho cơ thể,…
Nên ăn gì, kiêng gì để bệnh nhanh chóng khỏi?
Một chế độ ăn uống khoa học, biết bổ sung những chất cần thiết và hạn chế những chất độc hại sẽ giúp quá trình điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng sớm đạt hiệu quả như mong đợi.
Nên ăn gì?
- Người bệnh nên bổ sung sữa và các chế phẩm từ sữa giàu vitamin D và các chất béo có lợi cho quá trình phục hồi xương khớp.
- Những thực phẩm giàu canxi như: Cá biển, sườn sụn,… cũng nên tăng cường bổ sung để tăng độ chắc khỏe và dẻo dai cho khớp cột sống.
- Những loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất như rau cải, súp lơ, rau bina và các loại trái cây giàu vitamin C sẽ giúp cơ thể tăng sức đề kháng, chống lại bệnh tật rất tốt.
- Ngoài ra người bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cũng nên tăng cường bổ sung thực phẩm giàu Omega 3 như: Cá hồi, cá thu, cá ngừ và ngũ cốc nguyên hạt để quá trình điều trị sớm đạt hiệu quả.
Nên kiêng gì?
Ngoài những nhóm thực phẩm nên tăng cường bổ sung, thì người bệnh còn cần hạn chế những loại đồ ăn sau đây.
- Thực phẩm giàu đạm: Những loại đồ ăn nhiều đạm và chất béo như thịt bò, thịt dê, đồ ăn nhanh và các loại dầu mỡ, chiên xào có thể làm tăng nguy cơ loãng xương do thoát vị đĩa đệm.
- Rượu bia, các chất kích thích: Sử dụng quá nhiều nhóm thực phẩm này sẽ làm tăng nguy cơ loãng xương và mắc các bệnh lý về xương khớp.
- Hạn chế đồ ăn cay, nóng: Các thực phẩm và gia vị cay nóng có thể làm cơn đau và tình trạng viêm nhiễm của người bệnh trở nên dữ dội hơn.
- Những thực phẩm chứa nhiều Purin: Purin trong nội tạng động vật, cà muối, dưa muối và các loại thịt gia súc, gia cầm có thể làm cơn đau nhức nên nghiêm trọng hơn.
Cách phòng ngừa thoát vị thoát vị đĩa đệm lưng tái phát
Một trong những nguyên nhân chính gây ra thoát vi đĩa đệm cột sống thắt lưng là những thói quen xấu hàng ngày. Do đó, cách phòng ngừa và hạn chế tốt nhất nguy cơ bị bệnh là xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh bằng những biện pháp sau:
- Lựa chọn môn thể thao phù hợp với thể trạng từng người. Nên tập luyện dưới sự hướng dẫn của các huấn luận viên đều đặn mỗi ngày.
- Duy trì tư thế ngồi thẳng lưng, không ngồi quá lâu hơn 3 tiếng đồng hồ.
- Hạn chế đi giày cao gót, nhất là những giày đế nhọn. Người bệnh nên chuẩn bị cho mình một đôi giày thể thao hoặc một đôi dép đi trong nhà để thay thế khi cần.
- Làm việc khoa học, hạn chế quá sức và nên dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn sau mỗi ngày.
- Chủ động khám sức khỏe định kỳ 6 tháng một lần hoặc khi thấy bất kỳ biểu hiện đau nhức vùng thắt lưng nào.
Trên đây là toàn bộ thông tin về căn bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Hy vọng qua bài viết, người bệnh sẽ có thêm kiến thức để nhận biết, phòng ngừa và điều trị hiệu quả căn bệnh này.
